Even ten oosten van Middenbeemster stond aan de Rijperweg een buitenplaats die tot de vijf grootste buitens van de Beemster behoorde. Bij graafwerkzaamheden in 1985 kwamen de resten hiervan tevoorschijn. Gelukkig kon op deze bijzondere plek archeologisch onderzoek worden verricht vanuit Museum Betje Wolf en het Provinciaal Depot voor Archeologie. Omdat er over deze buitenplaats in de Beemster weinig schriftelijke bronnen bekend waren, heeft het archeologische onderzoek het beeld aanmerkelijk kunnen verhelderen. Binnenkort verschijnen de resultaten hiervan.

De hofstede van Jan van der Straten teruggevonden

Kort na voltooiing van droogmakerij de Beemster werd de buitenplaats tussen 1612 en 1622 gebouwd door Jan Fransz. van der Straten, een Antwerps koopman die zich in Amsterdam had gevestigd. Tijdens het archeologisch onderzoek werd onder meer het houten paalwerk teruggevonden van de hoofdgebouwen; de stenen funderingen zelf waren in het verleden al helemaal verwijderd. Wel bevonden zich zeer zware funderingen van de meer dan 100 meter lange tuinmuur nog dicht onder het oppervlak.

De tuinaanleg

Zowel binnen als buiten de tuinmuren strekte zich voorheen een geometrische tuin uit, gelegen op meerdere omgrachte eilanden. Ook bleek een grote vijver aanwezig te zijn geweest, met aan één kant een houten loopbrug. De meest bijzondere vondst was wel een ‘bedriegertje’: een vorm van ‘waterspel’ zoals in de toenmalige tuinen populair was. Het bestond uit een plateau van in patroon gelegde kiezelstenen waaronder loden buizen liepen. Als de gasten zich niets vermoedend op het plateau bevonden, stelde men onverhoeds de fonteintjes in werking, wat tot veel hilariteit leidde.

De Leeuwenplaats

Nadat de buitenplaats in 1735 handen kwam van Roelof de Leeuw veranderde het van naam. Het oude hoofdgebouw werd afgebroken en een nieuw gebouw verrees volgens de toenmalige mode. De bijbehorende boerderij werd naar de achterkant van het terrein verplaatst. In 1804 bleek het huis totaal vervallen te zijn en door scheuren uit elkaar te worden getrokken. Waarschijnlijk is de Leeuwenplaats in 1840 gesloopt.

Tekst: Gerard Alders, AldersArcheo Noord-Holland

Bron: G.P. Alders 2018: Weelde in de Beemster. Archeologisch onderzoek naar de buitenplaats Leeuwenplaats in Middenbeemster. [Noord-Hollandse Archeologische Publicaties – 8], Castricum

Publicatiedatum: 26/10/2018