2 min

De Koude Oorlog is een oorlog die nooit plaatsvond, maar die de Nederlandse samenleving wel zo’n 45 jaar in zijn greep hield. Een oorlog die niet heeft plaatsgevonden verdient het óók om herinnerd te worden. Gelukkig zijn er de duizenden verhalen van dienstplichtigen, van militairen en van burgers. Verhalen van vrijwilligers bij de Bescherming Bevolking (BB) bijvoorbeeld, of van vrijwilligers bij de vredesdemonstraties.

1965. Personeel van het Korps Luchtwachtdienst speurt de hemel af vanaf de luchtwachttoren Oudega, Smallingerland. Het was 1 van de 276 luchtwachttorens waar uitgekeken werd naar vijandige vliegtuigen die nooit kwamen. Beeld: ©NIMH

Wat zijn de monumenten van de Koude Oorlog?

Er zijn talrijke objecten gebouwd ter verdediging van Nederland. Het zijn geen klassieke monumenten, verfraaid met ornamenten of versierselen, maar vaak puur functioneel. Ze zijn zelfs vaak helemaal niet of amper zichtbaar, grotendeels onbekend en verscholen onder het landschap of achter de omheining van een militair terrein. Maar dat maakt ze niet minder belangrijk.

Een simpele stalen deur met daarachter een lege betonnen ruimte levert verrassende inzichten op. Een betonnen paaltje in een duin blijkt onderdeel te zijn van een ingenieus omvangrijk netwerk. Een shelter voor raketten die nooit kwamen vertelt een belangrijk historisch en politiek verhaal.

Dienst Bescherming Bevolking

In de jaren vijftig oefende de Nederlandse burgers in ‘schuilen voor de atoombom’. De dienst Bescherming Bevolking (BB) werd opgericht en had in iedere wijk een vrijwillige commandant. Iedere man werd tot aan 1993 opgeroepen voor dienstplicht en ‘dienstplicht weigeren’ werd een nationale hobby. De angst voor de Koude Oorlog hoorde je ook regelmatig terug in de invasie van de nationale Top 40. Van Boudewijn de Groot’s ‘Welterusten, meneer de president’ uit 1966 (tegen de toenmalige Amerikaanse president Johnson), via ‘De bom’ van Doe Maar (No.1 in 1983), tot ‘Over de muur’ van Klein Orkest (1984). De laatste op verzoek van de Vredesbeweging, gericht tegen de plaatsing van de kruisraketten.

1986. Demonstranten, waaronder soldaten in uniform, protesteerden bij vliegbasis Woensdrecht tegen kruisraketten. Beeld: ©Nationaal Archief / Rob Croes

De campagne “Wat deed jij tijdens de Koude oorlog?” biedt ruimte aan de verhalen van Nederlanders tijdens die Koude Oorlog. Wat ze deden, en hoe ze waren betrokken. Ze worden verzameld op koudeoorlog.nl. Het is belangrijk om zo veel mogelijk verhalen vast te leggen voordat de mensen die het ‘eerste hand’ hebben meegemaakt ze zelf niet meer kunnen vertellen. De verhalen worden onder meer toegevoegd aan het voorstel voor de aanwijzingslijst Rijksmonumenten van de Koude Oorlog die aan Staatssecretaris Uslu aangeboden wordt later in 2023.

De campagne is een tijdelijke samenwerking tussen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Stichting Liniebreed Ondernemen. De campagne loopt van 8 mei tot en met 30 juni op www.koudeoorlog.nl.

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Publicatiedatum: 09/05/2023