Op 6 november is het precies 300 jaar geleden dat de Amsterdamse koopman Paulus Loot op een openbare veiling de ‘Heerlijkheid Zandvoort’ van de Staten-Generaal kocht. Zandvoort was in 1722 een armoedig oord achter de duinen. Met de komst van Paulus Loot kwam er ook meer welvaart.

Dit feit wordt het komende jaar gevierd met onder andere een expositie en verschillende activiteiten. De viering van het ‘Paulus Loot-jaar’ eindigt op 27 september 2023. Dat is precies op zijn 350^e verjaardag.

Verdoemde duinen

In de tijd waarin Paulus Loot leefde was er nog geen koning en de Heerlijkheid Zandvoort was onderdeel van ‘De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden’. De republiek was toen een economische macht. Nederlandse kooplui – zoals Paulus Loot – handelden overal op de wereld.

Achter de duinen was het leven echter zwaar; Zandvoort was in 1722 geen aantrekkelijke plaats. Een kleine gemeenschap met arme bevolking leefde hier van de visvangst en aardappelteelt. De komst van de rijke Paulus Loot werd dan ook gevierd met de woorden: “Zijt welkom in deez’ verdoemde duinen”.

Wie was Paulus Loot?

Paulus Loot werd geboren op 27 september 1673 in Amsterdam en is gedurende zijn leven twee keer getrouwd. Als er in 1722 een Quote500 had bestaan dan had hij daar zeker ingestaan. Loot handelde in juwelen en parels. Als bankier in Lissabon leende hij geld aan de Portugese koning en in 1721 introduceerde hij als eerste een houtzaagmolen in Portugal.

Voor zover bekend is Paulus Loot niet betrokken geweest bij slavenhandel. Het is echter niet onwaarschijnlijk dat kooplieden in de 17^e eeuw direct of indirect hierbij betrokken waren. Dat was toen verkeerd en dat is het nu nog steeds.

Paulus Loot overleed 14 oktober 1753, tachtig jaar oud. Een zeer hoge leeftijd in die tijd. Zijn zoon was in het jaar daarvoor al overleden op 42-jarige leeftijd. Het stoffelijk overschot van Paulus Loot werd op 19 oktober 1753 in de graftombe in de Zandvoortse, nu Protestantse, kerk bijgezet. Dit grafmonument had hij al in 1728 laten bouwen en is daar nog steeds aanwezig. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het marmeren ornament in de duinen verborgen. Na de oorlog is het teruggeplaatst.

De veiling

Op vrijdag 6 november 1722 hield de Staten-Generaal een openbare veiling van verschillende gebieden. Zo werden bijvoorbeeld Vogelenzang, Overveen en Bloemendaal in één koop voor 30.100 gulden aan Haarlem verkocht. Hillegom ging die dag voor 18.000 gulden naar de bekende Amsterdamse familie Six.

Zandvoort was minder in trek. Paulus loot hoefde maar 10.500 gulden neer te leggen voor het dorp en 4.140 gulden voor drie duingebieden rondom Zandvoort. Omgerekend naar euro zou dit tegenwoordig in totaal circa € 185.000 zijn.

‘Zandvoortse Heerlijkheden’

Dat het dit jaar precies 300 jaar geleden is dat Paulus Loot de Heerlijkheid Zandvoort kocht en welvaart bracht mag niet ongemerkt voorbijgaan. Zo zullen verschillende ondernemers u ‘Zandvoortse Heerlijkheden’ aanbieden. Ook worden er nog verschillende activiteiten georganiseerd en komt er bijvoorbeeld een Natuurtocht door de duinen van Loot.

Heel bijzonder is ook dat de originele kwitantie van de aankoop van de Heerlijkheid Zandvoort binnenkort te zien is. Deze wordt bewaard in het Noord-Hollands Archief en is nog nooit geëxposeerd. Vanaf volgende maand zal het 300 jaar oude document voor het eerst in het Zandvoorts Museum te zien zijn.

Wilt u zelf iets organiseren rond het Paulus Loot Jaar?

Neem dan contact op met de leden van het Projectteam Paulus Loot: Joan Bergmans, Walter Sans, Hilly Jansen en Gillis Kok. Er is veel gratis materiaal beschikbaar wat u kunt gebruiken. De Zandvoortse Courant heeft ook een speciale wedstrijd voor kinderen uitgeschreven: hoe zag Paulus Loot eruit?

‘300 jaar Paulus Loot’ wordt mede mogelijk gemaakt door: Zandvoorts Museum, Gemeente Zandvoort, het Noord-Hollands Archief, Studio Artworks Zandvoort, Holland Casino en de Zandvoortse Courant.

Bron: De Zandvoortse Courant

Publicatiedatum: 05/11/2022