24 februari 1876: overlijden Jan Pieter Heije

Op 24 februari 1876 overleed Jan Pieter Heije (1809-1876), die tegenwoordig vooral nog naamsbekendheid heeft vanwege de Amsterdamse J.P. Heijestraat. Hoewel: sommigen weten ook dat hij dichter was, die deze bekendheid vooral te danken heeft aan kinderliedjes. 'Zie de maan schijnt door de bomen', 'Daar zaten zeven kikkertjes', 'Heb je wel gehoord van de zilvervloot?', 'Een karretje op de zandweg reed', 'Ferme jongens – stoere knapen': het zijn lang meezingers geweest en sommige zijn dat nog steeds.

1 min

Heije als arts

In de bundel ‘Kinderen’ uit 1994 schrijft Willem Wilmink: “Heije was arts, evenals J.J. Viotta, die dit [Zie de maan schijnt door de bomen] en vele andere liederen van hem op muziek zette. Het is dan ook uit medisch oogpunt dat de liederen zo breed van opzet zijn: de kinderen uit de vochtige Amsterdamse kelderwoningen moesten allemaal eens een flinke keel opzetten, dat was goed voor hun longen, zo vonden die beide dokters.”

Jan Pieter Heije, Kinderliederen (druk van 1847; 1e druk 1843). Geïllustreerd voorblad. Beeld: Wikimedia Commons.

Cholera in Amsterdam

In zijn werk werd Heije geconfronteerd met de schrijnende woonomstandigheden en een totaal gebrek aan hygiëne bij velen. Hiermee kreeg hij al van nabij te maken in 1832, pal na zijn promotie bij zijn begin als praktiserend arts. Ook Amsterdam werd toen getroffen door de eerste cholera-epidemie in Europa; hierbij vielen onder mensen in verpauperde buurten verhoudingsgewijs veel slachtoffers. Heije werkte voor een van de wijkcommissies bij de verzorging van choleralijders. Als blijk van erkenning kreeg hij van gemeentewege een zilveren medaille uitgereikt, die vergelijkbaar zal zijn met de hier afgebeelde medaille uit de collectie van het Amsterdam Museum.