Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Erfgoedorganisaties willen intrekking monumentenstatus watertoren Zandvoort

Door de recente sloop van nagenoeg de volledige watertoren zijn vrijwel alle monumentale waarden mede ten onder gegaan. Er komt een nieuwe ‘water’toren terug met woningen die alleen nog vaag herinnert aan de verschijningsvorm van de oude watertoren. Die nieuwe ‘water’toren verdient de monumentenstatus niet meer, vindt de coalitie van Cuypersgenoot-schap, Nederlandse Stichting Watertoren en Bond Heemschut, en zij hebben een intrekkings-verzoek gedaan bij de gemeente Zandvoort. Een uniek, maar tegelijk ook treurig statement!

De watertoren van architect Jouke Zietsma uit 1952, een gemeentelijk monument en vervanger van de watertoren die in WOII tot ontploffing werd gebracht om plaats te maken voor de Atlantikwall, is helaas niet meer. Het plan is een ‘transformatie van de bestaande watertoren’, zo zegt de gemeente Zandvoort, maar die formulering is aantoonbaar onjuist. De ‘herbouw’ wordt immers bijna volledig anders opgetrokken, tot de beeldbepalende schil, de bakstenen gevel, aan toe. En lijkt alleen nog vaag op het silhouet van de oude watertoren, en ook nog eens slechts op afstand.

Sloop van de oude watertoren. Foto: Ton van Bedaf/Genootschap Oud Zandvoort.

De gemeente heeft in 2021 een zogenoemde redengevende omschrijving opgesteld waarin alle monumentale waarden van de (gesloopte) watertoren (bijgaand). Uit het wegstrepen van alle door de sloop verloren gegane onderdelen blijkt duidelijk dat vrijwel alle monumentale waarden er niet meer zijn. De belangrijkste verloren gegane monumentale onderdelen zijn: de gesloopte beeldbepalende bakstenen schil/muur met zijn specifieke vormentaal en detaillering van Zietsma (de bakstenen nieuwe schil/muur wordt bovendien opnieuw opgetrokken met een flink grotere omtrek, andere verhoudingen, nieuwe materialen, die ook verder in niets meer lijkt op de oorspronkelijke gevel). Voorts zijn verloren de karakteristieke waterreservoirs, en het grootste en belangrijkste deel van de imposante, gave en zeldzame, en karakteristieke betonconstruc-tie die de waterreservoirs droegen. Ook de stedenbouwkundig zo belangrijke oorspronkelijke vrije ligging is verloren, waardoor de zichtassen van de belangrijkste verkeersaders deels teniet zijn gedaan. In het onafhankelijke rapport met contra-expertise uit 2024 van architectuurhistoricus Isabel van Lent wordt ook ingegaan op de verloren gegane monumentale waarden (bijgaand, analyses 1 t/m 5 op pagina’s 4 t/m 7). Met haar conclusie ‘Monumentale waarden worden vernietigd’ onderbouwt zij mede ons verzoek dat het ‘herbouw’ de monumentenstatus niet verdient.

Sloop van de oude watertoren. Foto: Ton van Bedaf/Genootschap Oud Zandvoort.

Feitelijk blijft alleen de landmarkfunctie, de lange zichtlijnen op afstand, als belangrijke waarde bestaan. De gemeente Zandvoort heeft altijd volgehouden dat de ‘herbouw’ nog voldoende monumentale waarden heeft. Waar dat uit blijkt is ons nooit duidelijk geworden. In procedures van onze erfgoedorganisaties over ons verzet tegen de sloop is dat nooit gebleken. Ook de rechter oordeelde destijds niet over de monumentale waarden, zoals wel wordt verkondigd. De rechter gaat immers alleen over de allesomvattende vraag of de gemeente het besluit (tot sloop/nieuwbouw) in ‘alle redelijkheid heeft kunnen nemen’.

Fotocollage met oude en nieuwe toren naast elkaar. Beeld: Nederlandse Watertoren Stichting.

Bron: Erfgoedvereniging Bond Heemschut

Publicatiedatum: 01/02/2025

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.