Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN
23 december 1918

Sterfdag Thérèse Schwartze

Thérèse Schwartze was één van de meest begaafde portretschilderessen van haar tijd. Talloze vooraanstaande Amsterdammers, waaronder leden van de families Van Loon, Borski en Boissevain, zijn door haar vaardige hand geportretteerd. Na haar overlijden in 1918 zijn zowel een plein als een straat in Amsterdam naar haar vernoemd en werd onder haar naam een stichting opgericht die zich inzet voor de Nederlandse portretkunst.

‘Thérèse Schwartze is vooral bekend gewori den als de portretschilderes der Hollandsche beau-monde, van het Hollandsche patriciaat. Hoewel een der laatste uiüoopers der renaissance, is het portret door Thérèse Schwartze zeker niet aristocratisch. Het is daarvoor niet beheerscht genoeg, het is impressionistisch eu waar de renaissance in den bloeitijd cog een liefderijke aandacht had voor het (zinnelijk) bekorende in ieder ding, daar ging het impressionisme — die in ontbinding verkeerende staat der renaissance — uit naar den totaal-indruk, door welk streven het organische van den vorm verwaarloosd werd en de structuur der dingen teloorging. Het impressionisme ging niet door de werkelijkheid heen, maar het ging haar uit den weg, het was eene armoede, geene volheid. Sinds de renaissance werd er over de heele linie aan vroomheid, die niets anders is dan aandacht, ingeboet.

Thérèse Schwartze schilderde de menschen vanuit den tijd en niet vanuit de tijdeloosheid, tegen den onverhidrielijken achtergrond van den dood. Zij drong niet door met strakke, geestelijk aandacht in de ziel van een mensch om die weer te geven zonder inmenging van haar gevoel van liefde, onverschilligheid of haat voor dien mensch, koel en onaangedaan, passieloos ais de primitieven, doch zij vond slechts een niet onharmonieus kleurgeheel, een niet kleine wereldsche tournure. Meer dan de psychische gelijkenis, zocht zij de physieke gelijkenis, die dan ook altijd goed getroffen is. Het werk gaat nooit uit boven de weergave van een vlsueelen indruk. Het wordt gekenmerkt door een habiele beoefening van het metier, door eene manueele vaardigheid, het mist echter allen dieperen zin. De maakster was enkel hand, enkel oog, doch geen van heilige teederheid bevende hand, teen schoon on diep-schouwend oog.

Thérèse Schwartze stelde wel dan mensch voor, doch niet den mensch die iets voorstelt, want ook de mensch is slechts een symbool van iets dat in hem verschijnt. De werkelijke waarde van een portret (eu van elk kunstwerk) bestaat hierin, dat het hoewei een afbeelding en schijnbaar dus niet van het afgebeelde te scheiden, toch een onderscheiden en eigen leven leidt en een schoonheid in zich-zelf ls. Het kan niet gezegd worden dat het portret door Thérèse Schwartze ook anderen dan een geportretteerde en zijne nabestaanden eene altijddurende vreugde is als ding van schoonheid.’

De Telegraaf, 27 december 1918

Gerelateerd artikel

Thérèse Schwartze Een portret van Thérèse Schwartze (1851-1918)