3 min

Op het terrein waren ooit de Toonder studio’s. De 19e zullen woningen maar ook twee (stijl)kamers te zien zijn. Deze twee stijlkamers en de kasteeltuin worden op dit moment nog verder opgeknapt, maar u kunt ze die dag al wel bezichtigen. In de toekomst zullen zowel de stijlkamers als de tuin vaker toegankelijk zijn voor het publiek, onder andere door het organiseren van culturele activiteiten zoals kamer- en tuinconcerten. Het kasteel is met de open dag te bezoeken voordat de nieuwe huurders hun intrek nemen. Projectleiders vertellen dan graag over hun project.

Kasteel Nederhorst. Foto: Stadsherstel Amsterdam.

De restauratie door Stadsherstel

Kasteel Nederhorst had veel functies: het was in de loop der eeuwen woonkasteel met verdedigingsfunctie (donjon), buitenplaats met grandeur, ruïne en kantoorpand. Bij een grote brand in 1971 ging een groot deel van het kasteel verloren, inclusief het volledige archief, een unieke uurwerk- en kunstverzameling en ook een Jacob de Wit schildering. Maar het kasteel werd gerestaureerd en deed nog vele jaren dienst als kantoor, tot dit geen haalbare kaart meer bleek.

In 2022 kocht Stadsherstel het kasteel van de Harmine Wolters Stichting. Het eerste kasteel van Stadsherstel. De bedoeling was de woonfunctie na restauratie terug te brengen. De woningen zijn nu gerestaureerd en kunnen bekeken worden voordat de huurders erin trekken. In het kasteel zullen ook stijlkamers opgeknapt worden en in de toekomst bij gelegenheden publiek toegankelijk zijn. De tuin blijft voor eenieder toegankelijk. Culturele activiteiten zullen daar en in de stijlkamers mogelijk zijn naast de al eerder georganiseerde 4- en 5 mei activiteiten en de ontvangst van Sinterklaas.

Tijdens de restauratie van de afgelopen jaren is uitgebreid bouwhistorisch- en kleuronderzoek gedaan en de originele kleuren zijn weer op het hout in de kasteelgevel aangebracht. In totaal zijn er 12 woningen gerealiseerd en is het pand verduurzaamd. De woningen zijn gasloos. Acht woningen hebben een eigen torenkamer.

Uitzicht vanaf het dak van het kasteel. Foto: Stadsherstel Amsterdam.

Strategische ligging en de naam van het kasteel

Het verhaal van kasteel Nederhorst begon met een houten kapelletje. Een horst is een met kreupelhout en/ of bomen begroeid stuk grond, vaak hoger gelegen dan het omringende landschap. Rond 780 werd op een horst in een onherbergzaam gebied een houten kapelletje gesticht. Het was het begin van de nederzetting Werinon; gelegen op een centraal punt in een wijde meander van de rivier de Vecht. Nabij de nederzetting werd in 1301 de eerste burcht gebouwd. Nederzetting en burcht bevonden zich op de grens tussen Graafschap Holland en Het Sticht Utrecht, een strategische plek aan de rivier de Vecht met handelsverkeer en een lucratieve plek vanwege de ontginningen en tolheffingen. Het grondgebied zou in de loop der tijd nu eens tot Utrecht en dan weer tot Holland behoren, tot het in 1819 uiteindelijk bij Noord-Holland werd gevoegd.

Het kasteel droeg aanvankelijk de naam ‘Ter Horst’ en vanaf 1381 ‘Nederhorst’. De oorsprong hiervan is niet met zekerheid te zeggen. Een verklaring is de ligging in het ‘neder-quartier’ van Utrecht, terwijl zich in het ‘opper-quartier’ nabij Rhenen tot 1528 een kasteel Hoogerhorst bevond. Meer lokaal is sprake van een langgerekt stuifduin uit de laatste IJstijd dat twee heuvels omvat: ‘Den Berg’, waarop de kapel en de nederzetting zijn gebouwd en waarnaar het dorp vernoemd is en de – lagergelegen – horst waarop het kasteel staat. Eind 17e eeuw werden de namen van dorp en kasteel gecombineerd: ‘den Berg tot Nederhorst’.

Acht woningen hebben een torenkamer. Foto: Stadsherstel Amsterdam.

Enkele belangrijke data in de geschiedenis van het kasteel

1301 Stichting van de 1e burcht
ca. 1630 Verbouwing tot huidige vorm
1700 Verbouwing tot buitenplaats
1971 Brand na restauratie
2022 Stadsherstel eigenaar
2023-2024 Realisatie woningen

Woning in aanbouw. Foto: Stadsherstel Amsterdam.

De Open Dag van Kasteel Nederhorst vindt plaats op woensdag 19 november 2025 van 15 tot 16 uur.

Bron: Stadsherstel Amsterdam

Publicatiedatum: 05/11/2025