De nieuwe waterweg moest de bereikbaarheid van de zeehaven Amsterdam verbeteren en daarmee de zieltogende Nederlands economie vooruithelpen. Daarnaast had de vorst militaire motieven en hoopte hij de werkgelegenheid te stimuleren met de kanaalaanleg.

Op 21 juli 1821 maakte koning Willem I een inspectiereis langs het kanaal in aanleg, met ingenieur Blanken als zijn deskundige gids. Vanaf de Nieuwe Stadsherberg (ter hoogte van het huidige Centraal Station) in Amsterdam voer hij met de koninklijke sloep, gevolgd door een stoet pleziervaartuigen, langs de werkzaamheden ten noorden van het IJ.