Aan het begin van de twintigste eeuw was er nog veel onduidelijkheid over de rechten van arbeiders. Sommige werkgevers, zoals het Amsterdamse havenbedrijf Wilhelm Müller & Co., hanteerden een organisatieplicht, waarmee ze lidmaatschap van een vakbond voor hun werknemers verplicht stelden. Dat terwijl veel andere bedrijven lidmaatschap van een vakbond juist verboden. Op 8 januari 1903 ontstond opschudding, toen loodsmedewerkers van Wilhelm Müller & Co. weigeren samen te werken met ongeorganiseerde controleurs van het Blauwhoedenveem.

De weigerachtige loodsmedewerkers werden ontslagen en direct vervangen, maar het kwaad was al geschied, toen bleek dat bootmedewerkers op hun beurt niet samen wilden werken met de vervangers. Er was onrust in de Amsterdamse haven. Op 13 januari kwamen duizenden havenarbeiders van verschillende bedrijven bijeen en besloten te gaan staken. Werkgevers reageerden met nieuwe ontslagen, waarna de onrust alleen maar toenam. Op 29 januari besloot ook het Amsterdamse spoorwegpersoneel te staken, waardoor het hele treinverkeer in de hoofdstad stil lag.

Een landelijke staking dreigde, maar werd afgewend doordat de spoorwegmaatschappijen op 31 januari de eisen van de stakers inwilligden. Op zondag 1 februari 1903 reden de treinen weer. Ontslagen havenpersoneel werd weer in dienst genomen en het mandaat van vakbonden erkend. Het kabinet-Kuyper (1901-1905) was door de stakingen verrast en greep hard in met zogenoemde ‘worgwetten’, waarin onder meer staken strafbaar werd gemaakt. Die wetten zouden nog tot 1980 van kracht blijven.