Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Schagen, Zaanstreek, Blaricum: de boeken van Uitgeverij Noord-Holland

Van ‘Mooi Schagen’ tot ‘Ontheemde Zaanse Molens’ en van ‘Amsterdamse Wintergezichten’ tot ‘Een poëtische wandeling door Laren en Blaricum’, Uitgeverij Noord-Holland, die boeken over erfgoed uitgeeft, bestrijkt waarlijk de hele provincie.

Maar liefst achttien boeken uit het fonds gaan over een Zaans onderwerp, zoals ‘Hout aan de Zaan’ en ‘Een leven in biskwie en chocolade’. Dat is niet zo gek, want de kleine uitgeverij is gevestigd in het Zaanse Wormer, in een kantoorverdieping bovenop het voormalige gemeentehuis van Wormerland, met uitzicht op de Zaan. Eén van die achttien boeken heet ‘Zaans Groen, kleurontwikkelingen.’ Er zijn namelijk meerdere soorten Zaans groen, in ieder geval genoeg om er een boek aan te wijden. “Iedereen heeft een andere mening over wat Zaans groen is,” legt woordvoerder Maria Buren uit. “Daar zijn hele discussies over.”

Er zijn meerdere soorten Zaans groen.

Jubileumboeken

Uitgeverij Noord-Holland werd in 1983 opgericht en heeft het gat gevuld dat ontstond toen  drukkerij Meijer uit Wormerveer failliet ging. “Drukkerij Meijer was uniek, want ze hadden zich gespecialiseerd in het maken van jubileumboeken. Ze hebben bijvoorbeeld een boek over de Hoogovens gemaakt, met foto’s van Ed van der Elsken.”

Toen Meijer failliet ging, richtte Cees Woudt, die mede-eigenaar was van drukkerij Mercurius, samen met familielid en uitgever Klaas Woudt en Gerbrand de Jong, destijds gedeputeerde van de provincie, stichting Uitgeverij Noord-Holland op met als doel boeken uit te geven over Noord-Hollands erfgoed.

“Een van de eerste uitgaven was de Zaanse Encyclopedie,” vertelt Buren. “Dat was een enorm succes, waar uiteindelijk Zaanwiki voor in de plaats is gekomen, onder auspiciën van Gemeente Archief Zaanstad, want het was onbetaalbaar om zo’n tweedelige encyclopedie te herdrukken.”

Maria Buren werkt sinds 1993 bij Uitgeverij Noord-Holland. Foto: Arnoud van Soest.

Mercurius

Maria Buren, die als grafisch vormgever onder andere bij Johan Enschedé en Zonen in Haarlem heeft gewerkt, kwam er in 1993 bij. In dat jaar ging ze voor Mercurius werken en kreeg ze de taak om contacten met musea te onderhouden en de boeken van de stichting te begeleiden. Dat doet ze nog steeds, ook al worden de boeken inmiddels bij andere drukkerijen gedrukt, want de Mercurius Groep is inmiddels overgenomen door de HAL. “Sindsdien kwamen we op eigen benen te staan, zijn we meer aan de weg gaan timmeren en benaderen we fondsen om onze boeken te realiseren.”

De boeken die de uitgeverij uitgeeft hebben erfgoed en cultuur tot onderwerp. “Dat varieert van een fotograaf die houten boerenhekken in het Noord-Hollandse landschap fotografeert tot 400 jaar Zaanse industriegeschiedenis. We selecteren overigens wel: het moet kwaliteit hebben en gedegen in elkaar zitten. Kortom, we leggen de lat hoog.”

De boeken worden vooral gekocht door mensen die in historie en erfgoed geïnteresseerd zijn. “Onze doelgroep heeft een abonnement op het Noord-Hollandse Dagblad, is lid van een historische vereniging en is boven een bepaalde leeftijd. Als je nog jong bent, ben je druk met van alles, maar als de kinderen groot zijn, krijg je vaak meer belangstelling voor waar je woont.”

Atlas van het Oer-IJ-gebied werd al snel een standaardwerk.

Het Oer-IJ

Als voorbeeld van bijzondere uitgaven noemt ze ‘Atlas van het Oer-IJ-gebied.’ Het boek is helaas niet meer leverbaar, maar hier nog wel in digitale vorm te lezen. Ze vindt het een goed voorbeeld van een erfgoedboek dat er gewoon moest komen. Het is geschreven door de stichting die het oerlandschap achter Castricum zoveel mogelijk zichtbaar wil houden. “Dat je kunt zien hoe het landschap ooit ontstaan is, want voor je het weet is zo’n landschap onherkenbaar, door de wegen, de tunnels en de industrie.”

De stichting wilde graag een atlas, omdat ze weliswaar heel actief was, maar ook graag zichtbaar wilde zijn. “Zo’n boek kun je in de boekwinkel zien liggen, het krijgt publiciteit en mensen kunnen er over lezen. Er is een derde druk van gekomen en ik denk dat er bij elkaar 3500 boeken van zijn gedrukt. Dat is best veel, ja.”

Ook bijzonder is het boek ‘Zee van land’, dat de geschiedenis van de droogmakerijen van Noord-Holland beschrijft. “Noord-Holland is een soort badkuip en het is heel belangrijk, als je bij voorbeeld in de Beemster of in de Purmer woont, dat je weet hoe die polders tot stand zijn gekomen. Uiteindelijk is dat boek, dat heel publieksvriendelijk en toegankelijk is, een standaardwerk geworden.”

Maria Buren bij Uitgeverij Noord-Holland. Foto: Arnoud van Soest.

Bankier van het verzet

Maar er is nòg een boek dat aardige wat impact heeft gehad: ‘Walraven van Hall, Premier van het verzet.’ Buren herinnert zich hoe auteur Erik Schaap bij de uitgeverij aanklopte met een manuscript over een man waar niemand van had gehoord: Walraven van Hall, broer van de Amsterdamse burgemeester Gijs van Hall.

Walraven van Hall was bankier en door promesses te vervalsen kon uiteindelijk een flink deel van het verzet worden gefinancierd. “Toen we dat lazen, zeiden we tegen elkaar: dat is zo’n interessant verhaal, dat boek moeten we maken. Wat Walraven van Hall deed was weliswaar niet zichtbaar, en na de oorlog heeft de familie er zelf ook geen ruchtbaarheid aan gegeven, maar het was héél ingenieus en geraffineerd. Dat er zo weinig over bekend was, zal ook wel komen doordat Walraven vlak voor het eind van de oorlog in Haarlem is doodgeschoten.”

Het bleek in ieder geval zo’n sterk verhaal dat De Nederlandsche Bank een indrukwekkende presentatie aan het boek wijdde. Ook werd het boek als bron gebruikt voor een film, ‘Bankier van het verzet’, waarin Barry Atsma en Jacob Derwig de hoofdrollen spelen. Tot slot is er ook nog een monument voor Walraven van Hall opgericht, dus je mag gerust zeggen dat het boek het nodige teweeg heeft gebracht.

Walraven van Hal, Premier van het verzet: een boek, een film, een monument.

De uitgaven van Uitgeverij Noord-Holland zijn hier terug te vinden.

Auteur: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 08/05/2023

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.