Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Het Paard van Marken: vuurtoren met records

De vuurtoren van Marken is er een van records. Onder de naam ‘het Paard van Marken’ is deze markante verschijning bekend en beroemd tot ver over de landsgrens. Waarschijnlijk is 'Het Paard' de meest gefotografeerde vuurtoren van ons land. In zijn lange bestaan is het torencomplex keer op keer bedreigd door storm en ijs.

Kluswerk

‘De kippen geef ik schaatsen aan en een ijsmuts op, die redden zich wel. Maar voor de rest kun je je niet op kruiend ijs voorbereiden, het komt wanneer het komt.’ Liliane en Thijs-van-de-toren hebben na tien jaar de nodige ervaring met de bijzondere omstandigheden die horen bij het leven op ‘Het Paard’. Aansluiting op de gangbare netwerken voor gas, water en elektra is er niet. Water en diesel worden per schip aangeleverd. Voor de stroomvoorziening maken zij gebruik van een generator. Uit de kraan komt pas warm water nadat het is opgewarmd via een gasgeiser die is aangesloten op propaangasflessen. Ze hebben het er voor over: wonen op de ‘mooiste plek van Nederland’. Aan de huur van Het Paard zit wel het nodige kluswerk vast, en dat reikt veel verder dan alleen het schoonhouden van de optiekglazen van het vuurtorenlicht.

Vuurtoren op Marken. Beeld: Martijn Nijenhuis, flickr.com

Kolenvuur

Voordat Marken zijn eerste vuurtoren kreeg, werd er al een vuur op een stookplaat brandend gehouden voor de scheepvaart. Het eiland was een belangrijk herkenningspunt op de scheepvaartroute naar Amsterdam. In 1700 gaf het College van Pilotage opdracht tot de bouw van drie ‘Suydersee Vuur Bakens’, waarvan een op Marken. Een marmeren gedenkplaat uit 1700 herinnert nog altijd aan dat besluit. Goed vuurtorenlicht vond het Loodswezen zo belangrijk dat de hogere kosten voor een kolenvuur (méér licht) op Marken gerechtvaardigd was. De andere vuurtorens, De Ven en Durgerdam, moesten zich behelpen met een lantaarn met olielamp.

Het witte paard, de vuurtoren van Marken. Beeld: Bertknot, flickr.com.

Ronde toren

Aanvankelijk stond op Marken een vierkante vuurtoren waar in 1809 toch een lantaarn met olielamp kwam. De scheepvaart op Amsterdam was na het failliet gaan van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) in 1799 sterk teruggelopen. Aan het dure stoken met een kolenvuur kwam een eind. Ook de eerste toren, een vierkante, was aan vervanging toe. In 1839 is de huidige ronde stenen vuurtoren gebouwd. De eerste steenlegging was op 20 juni en al op 14 november van hetzelfde jaar is het vuurtorenlicht voor het eerst ontstoken. Dat was voor die tijd een record in snel bouwen.

IJs verwoest woning

In 1839 is er tegelijk met de bouw van de nieuwe vuurtoren ook een lichtwachterswoning gebouwd. Oorspronkelijk stonden vuurtoren en woning los van elkaar. Kruiend ijs verwoestte in 1879 de woning. En ook in 1900 was het raak: het nieuwgebouwde wachtershuis werd nu gedeeltelijk vernield door het kruiende ijs. In de twintigste eeuw is de woning meermalen uitgebreid en verbouwd tot zijn huidige karakteristieke vorm, die doet denken aan een paard. Vandaar de naam ‘Het paard van Marken’.

Kruiend IJs. Kruiend ijs bij de vuurtoren van Marken in 1940 Beeld: Jan Willemsen, flickr.com.

Lucifer

Het lichthuis op de vuurtoren is in de loop der jaren veranderd. In 1901 is het oorspronkelijke lichthuis vervangen, er werd tegelijkertijd een nieuw lichttoestel geplaatst. De ontwikkeling in de lichttechniek schreed voort: van eerst verlichting via lampolie naar, in 1921, gasgloeilicht. Het is lang de basistaak van de lichtwachter gebleven: met een lucifer het lamplicht aansteken. Pas in 1985 kreeg deze vuurtoren een elektrisch licht. En dat terwijl er wel vanaf 1965 een aggregaat aanwezig was voor het opwekken van elektriciteit. Met de komst van het elektrische vuurtorenlicht was de functie van ‘lichtwachter’ in feite overbodig geworden.

Spoken

De vuurtoren bleef altijd bewoond, ook na 1985. Generaties lang was het de familie Visser, op Marken beter bekend als Ka-van-de-toren, Piet-van-de-toren, enzovoort. In de jaren vijftig, toen er nog geen sprake was van een houten bovenbouw op de oorspronkelijke woning, schoven acht paar klompen onder tafel: vader, moeder en zes kinderen Visser. De klompen van de oude Ka-van-de-toren staan nog altijd in de intact gehouden kolenkelder. Die mogen niet weg … stel je voor dat Ka gaat spoken.

Kruiend IJs bij Marken.

Met dank aan Liliane en Thijs Spijker.Internet: http://www.thijsvandetoren.nl/

Bronnen:

Publicatiedatum: 27/01/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.