Het laagste punt van Noord-Holland

Het laagste punt van Noord-Holland ligt in de Etersheimerbraakpolder. Waar komt die moeilijke naam vandaan? Het kwam vroeger vaak voor dat tijdens een hevig storm de dijk doorbrak. Dan repareerde men de dijk door met een bocht om het gat heen een nieuwe dijk te maken. Op de plek waar de dijk brak, bleef vaak een klein meertje liggen. Dit werd een braak of wiel genoemd. In de middeleeuwen gebeurde dit hier ook, vlakbij het dorpje Etersheim.

2 min

Droogmaken van de braak

Toen de Hollanders in de zeventiende eeuw beschikten over alle kennis die er in de wereld was op dat moment, begonnen de stoute plannen. In Oosthuizen woonde een welgestelde heer van de beroemde familie Brederhoff die het visrecht bezat over het binnenmeertje Etersheimerbraak. Maar in 1632 was de vis zo goed als op en wist hij dat op de bodem van het meertje kostbare landbouwgrond lag. De bodem bestond namelijk uit vruchtbare zeeklei in plaats van het drassige veen.

Door om het meertje een dijk te aan te leggen met een molen die het meertje droogmaalde, kon de zeeklei gebruikt worden door boeren in plaats van vissers. Door het droogmalen van de oude waterplas is het waterpeil in de Etersheimerbraakpolder ongeveer vier meter onder N.A.P. (Normaal Amsterdams Peil). Het N.A.P. is het gemiddelde zeeniveau van ons land, namelijk nul meter.

Het treintje waarmee de klei naar de dijk wordt vervoerd. Bron: Bezoekerscentrum de Breek.

Watersnoodramp

In de winter van 1916 wordt een groot gebied ten zuiden van Edam getroffen door een watersnoodramp. De oude Waterlandse zeedijk bezwijkt op diverse plekken onder de hoge golven. Ook de inwoners van Zeevang maken dan bange dagen door, want het water staat tot aan de kruin van de Zeevangszeedijk.

Buitendijks land tussen de Schardam en Etersheim. Foto: Dqfn13, via Wikimedia.

Kleiput

Hoewel de dijk het gehouden heeft, wordt toch besloten deze op te hogen. Het is handig om de oude zeeklei op de bodem van het drooggemalen meertje hiervoor te gaan gebruiken. Een deel van de Etersheimerbraakpolder wordt met behulp van een stoomlocomotief voor een derde afgegraven.

Dit gebied heet de Kleiput. Het waterpeil in de kleiput is maar liefst 6,60 meter onder N.A.P. Hiermee is dit stukje land het laagste punt in Noord-Holland en het op één na laagste punt van Nederland (dat is de Zuidplaspolder bij Moordrecht met 6.76 meter onder N.A.P.). Vanaf Bezoekerscentrum De Breek kun je het diepste punt in de polder zien liggen.