Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Alaaf! Carnaval in Noord-Holland?

Wanneer het in de zuidelijke provincies meters bier begint te regenen en verschillende plaatsen alternatieve naamborden als Oeteldonk en Bollemeppersgat onder het stof vandaan halen, weet je dat het jaarlijkse carnaval begonnen is.

Het idee dat het feest alleen in provincies als Noord-Brabant en Limburg wordt gevierd, is wijdverspreid in onze samenleving. Maar klopt dit wel? Zitten de calvinistische landgenoten van boven de rivieren echt star en sober voor de TV als het bourgondische verkleedfeest in het zuiden losbarst?

De strijd tussen carnaval en vasten, vroege zeventiende eeuw, Pieter Bruegel. Beeld: RKD.

Jong en goddeloos

De viering van het hedendaagse carnaval wordt vaak verbonden met feesten uit een ver verleden, het liefst zo oud mogelijk. Feestrituelen bij de oude Grieken en Romeinen waarin maskerades en schertskoningen uit de bevolking de boventoon voerden, worden in populaire studies verbonden aan onze Prins Carnaval en verkleedpartijen. De meest voorkomende verklaring voor het feest, is dat de festiviteiten in de middeleeuwen zouden zijn ingesteld door de katholieke kerk. Door carnaval te vieren zou de drempel naar de veertigdaagse vastentijd voor Pasen worden verlaagd en zouden ‘gewone gelovigen’ ervaren wat het inhield wanneer duivels, heksen en narren de regie in handen kregen. Ook de opvatting dat carnaval een heidens en later door de katholieke kerk gekerstend feest zou zijn, kent veel aanhangers. Carnaval zou het feest zijn om Koning Winter te verdrijven en plaats te maken voor vruchtbare tijden.

Het carnaval dat vandaag de dag gevierd wordt, kent zeker overeenkomsten met de middeleeuwse festiviteiten, maar is niet precies hetzelfde. Door de reformatie in de zestiende eeuw verdween het feest grotendeels uit het straatbeeld. Boven de Maas en de Rijn, waar het protestantisme vanaf die tijd de boventoon voerde, werd het carnaval afgedaan als katholiek bijgeloof. Het werd in dit gebied verboden, maar ook beneden de grote rivieren verdween het festijn. Pas in de jaren na de Tweede Wereldoorlog maakte carnaval een comeback, een paar plaatsen in Limburg en Noord-Brabant uitgezonderd: daar werd de carnavalsviering in de negentiende eeuw alweer opgepakt.

In de jaren zestig van de twintigste eeuw verdween de sterke afscheiding tussen het katholieke zuiden en het protestantse noorden en westen van Nederland, waardoor Prins Carnaval zijn oversteek van de grote rivieren kon wagen. Sinds het einde van de vorige eeuw zijn door heel Nederland carnavalsverenigingen te vinden die zich inzetten voor het festijn. Ook speelt de kerk voor de meeste carnavalisten in het zuiden nauwelijks een rol. Het is tegenwoordig dus een betrekkelijk jong verschijnsel, dat maar weinig verband houdt met het katholieke geloof.

Carnavalsvereniging Ospylac uit Hoorn. Beeld: ANP Archief.

Zaalcarnaval in Schuimlikkerveen en Turfendonk

Door heel Nederland, en dus ook in Noord-Holland, vindt carnaval plaats. Wat dacht je bijvoorbeeld van Turfendonk (Kortenhoef), Schuimlikkerveen (Ankeveen) en Kneuterburcht (Geuzenveld, Amsterdam)? Toch zijn er per regio verschillen tussen de manieren waarop carnaval gevierd wordt. Het straatcarnaval in steden als Maastricht, Breda en Den Bosch is een megagebeurtenis en een feest voor iedereen. Het dagelijks leven wordt compleet ontregeld door het festijn. In Noord-Holland vinden de festiviteiten vooral achter gesloten deuren plaats. Het feest is hier voorbehouden aan de leden van de carnavalsverenigingen, waar lang niet iedereen bij hoort. De optocht tijdens het carnavalsweekend is voor deze prinsen en prinsessen van het carnavalsfeest het enige moment waarop zij hun kakelbonte vermommingen tonen aan de buitenwereld.

Bronnen

Auteur: Eva Bleeker

Publicatiedatum: 04/02/2016

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.