Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

UNESCO Werelderfgoed

In de provincie Noord-Holland liggen vier erfgoederen van wereldformaat: De Stelling van Amsterdam, Droogmakerij de Beemster en de Grachtengordel Amsterdam. Op het oog lijken deze UNESCO werelderfgoederen heel verschillend. Toch hebben zij veel gemeen. Ze vertellen het verhaal over de eeuwenlange strijd tegen het water, het ontstaan van een burgersamenleving in de Gouden Eeuw en de Hollandse traditie om ons land te ontwerpen.

Het vierde werelderfgoed, de Waddenzee, is als natuurgebied uniek in de wereld. Het is het grootste ononderbroken getijdensysteem van zandbanken en modderstromen op aarde.

Verhalen

Hofstede Beemsterlust

Voor 1612 stroomde er water door de Beemster. De kleine rivier de Bamestra groeide in de Middeleeuwen uit tot een ware binnenzee die in verbinding lag met de toenmalige Zuiderzee. Aan het begin van de Gouden Eeuw vatte de rijke koopman Dirk van Os, samen met zijn broer Hendrik, het plan op om de Beemster droog te leggen, om deze vruchtbare grond te bebouwen. Hiervoor was toestemming nodig van een aantal burgemeesters en kooplieden. In 1607 gaven de Staten van Holland en West-Friesland groen ligt voor de inpoldering. Ook een aantal rijke kooplieden waren hierbij betrokken, waaronder Jacob Poppen. In totaal bestond de groep uit vijftien man uit Amsterdam en Den Haag.

>

De Geniedijk

Dwars door de Haarlemmermeerpolder loopt een oude militaire liniewal, de zogenaamde Geniedijk.

>

Oud fort bij Schips Hol werd bakermat Nederlandse luchtvaart

Met de droogmaking van de Haarlemmermeer verviel halverwege de negentiende eeuw een belangrijke buffer in de bescherming van Amsterdam. Om een vijandelijke aanval op Amsterdam via de drooggelegde polder af te kunnen wenden, besloot het Ministerie van Oorlog om een aantal torenforten langs de Ringvaart aan te leggen. Aan de noordelijke rand, waar vroeger het waterloopje “Schips Hol” uit Amstelveen in de Haarlemmermeer uitkwam, verrees een monumentaal torenfort. Mede door de aanwezigheid van dit fort besloot datzelfde ministerie een halve eeuw later om een aantal weilandjes in deze uithoek van de Haarlemmermeer te bestemmen voor een militair vliegkamp.

>

Duitse bezetter zet Beemster blank

Tijdens de oorlogsjaren verdween de Beemster tot twee keer toe voor een belangrijk deel onder water. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 begon het Nederlandse leger direct met het uitvoeren van de geplande inundaties rond de forten van de Stelling van Amsterdam in de polder. In het vroege voorjaar van 1944 verdween de hele zuid- en zuidoostkant van de Beemster opnieuw onder water. Nu gebeurde dat op last van de Duitse bezetter. Deze inundatie duurde ruim een jaar tot begin mei 1945.

>

Beemster 1612-1712

In 1612 viel de Beemster droog. Dat feit wordt in 2012 uitgebreid herdacht met een heel scala activiteiten. Er verschijnen ondermeer twee nieuwe boeken over de geschiedenis van de polder. De Beemster verdient deze aandacht volop, want dankzij de heel bijzonder landschapsarchitectuur staat de polder sinds 1999 op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het eerste eeuwfeest in 1712 werd destijds natuurlijk ook gevierd. Het polderbestuur liet toen een schitterende zilveren gedenkpenning slaan als blijvende herinnering.

>

Vuurtoren Den Oever

De gietijzeren vuurtoren op de Afsluitdijk en nabij Den Oever is een tastbare herinnering aan de tijd dat Wieringen nog een eiland was. Bakens, lichtopstanden en vuurtorens waren van groot belang voor de visserij en scheepvaart op Zuiderzee en Waddenzee.

>

Fort Uitermeer

Fort Uitermeer riep bijna honderd jaar geleden poëtische roerselen op bij de bekende natuurbeschermer en schrijver Jac. P. Thijsse. Roeiend met zijn bootje over de Vecht kwam hij in 1915 langs het fort en werd geraakt door de schoonheid van deze plek.

>

Fort aan de Ossenmarkt

Weesp heeft van oudsher een belangrijke rol gespeeld in de verdediging van Amsterdam als onderdeel van de beroemde Hollandse Waterlinie. In 1861 werd besloten de bestaande vesting te versterken met een bakstenen torenfort op de Ossenmarkt.

>

Fort bij Abcoude

Het Fort bij Abcoude geldt als het ‘oerfort’ van de Stelling van Amsterdam. Het maakt onderdeel uit van het Zuidoostfront.

>

Fort bij Nigtevecht

Tussen Nigtevecht en Muiden vormt de rivier de Vecht de hoofdverdedigingslijn van de Stelling van Amsterdam. Dit stuk is onderdeel van het Zuidoostfront, een kwetsbaar deel van de kringstelling vanwege de vele verbindingswegen over land en water tussen Amsterdam, Naarden en Utrecht. Fort Nigtevecht diende ter verdediging van het Amsterdam-Rijnkanaal (toen nog Merwedekanaal), de Vecht, en bijbehorende sluizen.

>

Fort bij Hinderdam

Zelfs voor wie met een bootje over de Vecht vaart is het Fort bij Hinderdam moeilijk te herkennen. Het is een door begroeiing overwoekerd eilandje in een van de vele bochten van de kronkelende rivier. Men kan er slechts naar kijken, want erheen gaan is niet toegestaan. Alleen tijdens speciale excursies is het forteiland toegankelijk voor het publiek.

>

‘Het Gibraltar van het Noorden’

Amsterdam, 13 oktober 1811. Keizer Napoleon houdt een audiëntie in het Paleis op de Dam. Vandaag ontmoet de keizer Nederlandse militairen. Onder hen de oude Gerrit Jan Pijman, die tweemaal minister van Oorlog is geweest. Ook is daar Cornelis Krayenhoff, de laatste minister van Oorlog onder koning Lodewijk Napoleon.

>

Nevenforten Lunette en Redoute terug in Texels landschap

Weinig bezoekers aan Texel weten dat op 16 oktober 1811 op deze plek een keizer rondgelopen heeft. Napoleon Bonaparte, toen de machtigste man van Europa, bezocht het eiland Texel voor een inspectietocht langs de fortificaties. Fort de Schans, een bestaand fort, en twee nieuwe nevenforten - Redoute en Lunette – zag hij als noodzakelijke, militaire bouwwerken van een groter plan voor verdedigingswerken langs het Marsdiep.

>

De haven als trekpleister van Oudeschild

De naam Oudeschild is waarschijnlijk afkomstig van het woord schild. Vroeger betekende dat zoiets als modderbank of schelpenbank in zee. Het dorp ligt dan ook iets hoger dan zijn omgeving.

>

Muurschilderingen in Fort benoorden Spaarndam

Decennia lang lag het fort benoorden Spaarndam er verlaten bij. Totdat een groep vrijwilligers rond het jaar 2000 bekwaam en geduldig de vastgeroeste sloten en deuren open maakte en gewapend met zaklantaarns de onbekende duisternis in stapten.

>

Dirck van Oss, stamvader VOC-mentaliteit

Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft een olieverfschilderij uit 1583 waarop Dirck van Oss staat afgebeeld. Hij is een stamvader van de geroemde en verguisde VOC-mentaliteit. Zijn grootste faam dankt hij aan de droogmaking van de Beemster in de jaren 1607-1612. Wie was Van Oss precies?

>

Oneindige milieuramp

Rond het jaar 800 was heel Noord-Holland bedekt met een dikke laag moerassig veen. Die veenkussens lagen tot wel vier à vijf meter boven de zeespiegel. In de negende eeuw trokken boeren het veen in en begonnen met de ontginning. Een reusachtige en nu al meer dan 1000 jaar voortdurende milieuramp was het gevolg.

>

Fort bezuiden Spaarndam

Fort bezuiden Spaarndam maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam, een permanente verdedigingslinie rondom de hoofdstad, aangelegd tussen 1880 en 1914.

>

Fort benoorden Spaarndam

Het Fort benoorden Spaarndam maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam, een permanente verdedigingslinie rondom de hoofdstad, aangelegd tussen 1880 en 1914. Ten tijde van oorlog zou het leger, de regering en een deel van de bevolking zich kunnen terugtrekken binnen deze ring.

>