Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Religie

Soms zijn ze klein, soms juist heel groot. Soms staan ze aan een plein in een drukke stad, soms in het midden van een klein dorpshart. En in uitzonderlijke gevallen beperkt het zich tot een zoldertje. Geen gebouw zo divers als de kerk.

Verhalen

Erotische pelgrimsinsignes: lust of laten lopen?

Je zou er bijna van gaan blozen: de erotische pelgrimsinsignes uit de late middeleeuwen. Menig archeoloog moet zich achter de oren hebben gekrabd als er een miniatuur vliegende fallus of vulva op stelten uit de modder tevoorschijn kwam. Het is lastig voor te stellen dat deze fantasierijke tinnen speldjes op de kleding werd gedragen van streng gelovige middeleeuwers. Wat betekenen deze profane insignes en hoe werden ze gemaakt?

>

Historische complottheorieën: het einde van de wereld

Tijdens de jaarwisseling in 1999 waren veel mensen bang voor de ‘millenniumbug’, die wereldwijd voor een crash van alle computersystemen zou zorgen. Duizend jaar eerder vreesde men nog veel grotere gevolgen van de millenniumwisseling. Middeleeuwse christenen dachten dat de Apocalyps nabij was. Velen reisden naar Jeruzalem, om het Laatste Oordeel af te wachten in de Heilige Stad.

>

De Haarlemse klopjes: borduren en bidden

Bijna niemand kent nog de klopjes van Haarlem. De zestiende-eeuwse kloppengemeenschap en hun schuilkerk Sint-Bernardus bestaat al lang niet meer. Toch waren deze ongehuwde katholieke vrouwen in heel Nederland bekend vanwege hun prachtige borduurwerk op kerkelijke gewaden en ander kerkelijk textiel. Stille getuigen van de vele geduldige handen, die bidden door te borduren.

>

Liudger (742-809): de oudste Nederlandse schrijver

De vroege geschiedenis van de Gooi- en Vechtstreek is grotendeels in nevelen gehuld, net als die van heel Holland trouwens. Pas met de komst van de Franken en het christendom aan het begin van de achtste eeuw doemen in die nevelen de eerste namen en gegevens op, ook over de gesproken taal. En al die gegevens zijn op een bepaalde manier allemaal te danken aan één man: Liudger (742-809), zoon van Thiadgrim en Liafburg en kleinzoon van onder meer Adelberga en Atto.

>

Kabaal in de kathedraal: dit zagen, roken en hoorden middeleeuwse kerkgangers

De kathedraal, een oase van rust en bezinning? Voor wie er vandaag de dag een kaarsje brandt misschien wel. Maar een kerkganger van 500 jaar geleden trof vaak een veel levendigere situatie aan. Van zwerfhonden tot spelende kinderen, en soms wel 100 missen op een dag! Kunsthistoricus Wendy Wauters toog onlangs naar het Noord-Hollands Archief om in geuren en kleuren te vertellen over het dagelijks leven in de kathedraal van Antwerpen.

>

Een nautisch kerstverhaal

Versierde huizen, lichtgevende bomen en mooi gedekte tafels: het contrast met normale dagen kan in december niet groter zijn voor mensen zonder dikgevulde portemonnee of erger; zonder dak boven hun hoofd. Dit keer geen Scrooge in de hoofdrol van dit wijze kerstverhaal; maar Lazarus.

>

Dirk en Hildegard: de oudste afgebeelde Hollanders

Het Evangeliarium van Egmond is een perkamenten boek uit de 9e eeuw. Het is beroemd omdat je er een afbeelding in vindt van graaf Dirk en gravin Hildegard van 'Holland'. Zij lieten die afbeelding er rond het jaar 975 in zetten. Meer dan 1000 jaar later zijn Dirk en Hildegard de oudste Nederlanders van wie een afbeelding bestaat.

>

Het spook van koning Radboud: de Tientôn-elfrib

Volgens de legende spookt het in en rond het dorpje Hoogwoud in West-Friesland. De Friese koning Radboud waart hier rond als de Tientôn-elfrib (tien tenen en elf ribben): een monster met de kop van een snoek met vlijmscherpe tanden. Westfriese kinderen kregen als het donker werd dan ook de waarschuwing: ‘Binnenkomen, anders word je gepakt door de Tientoon en Elfrib!’

>

De terugkeer van het Schager kerkzegel

Veel kerkelijke gemeenten hebben in de afgelopen jaren hun historische kerkzegel van zolder gehaald om te gebruiken op brochures, websites en briefpapier. Dat verbindt kerken met hun geschiedenis. Wat Schagen betreft gaat die historie terug tot 1572. Het kerkzegel van de Protestantse Gemeente Schagen vertelt een bijzonder verhaal over de verbinding van kerk en staat in het Noord-Hollandse plaatsje.

>

Begraafplaats Huis Te Vraag

Een begraafplaats die de naam draagt ‘Huis Te Vraag’: dat moet een bijzondere plek zijn. Dat is het ook, daar aan de Schinkel in Amsterdam-West. In het stuk bos aan de Rijnsburgstraat verwacht je geen dodenakker.

>

Oude Begraafplaats Naarden zit vol leven

In de dood is iedereen gelijk. Op de Oude Begraafplaats van Naarden liggen burgemeesters, muzikanten en erfgooiers dan ook dwars door elkaar heen. De grafmonumenten lopen uiteen van vorstelijke familiekapellen tot simpele houten bordjes. Deze groene omgeving is niet alleen een laatste rustplaats, maar ook een plek van stilte en inkeer voor de inwoners van Naarden en Bussum.

>

Dominee op het duin: Salomon van Til en de Slag bij Kijkduin

Kunnen gebeden het verloop van een zeeslag beïnvloeden? Je zou het haast denken als je over dominee Salomon van Til leest. Van Til was predikant Huisduinen in 1673. Vlak voor de kust van Kijkduin, onder Huisduinen, werd in dat jaar slag geleverd tussen de Hollanders en een Engels-Franse vloot.

>

Bidden en studeren op Bussums meisjesinternaat Mariënburg

Aan de drukke Brinklaan in Bussum ligt een groot smeedijzeren toegangshek tussen het groen verscholen. Achter het hek strekt zich een weids plantsoen uit, met aan weerszijden twee paden. De paden leiden naar een groot neogotisch gebouw, dat vanaf de straat haast geheel aan het zicht onttrokken wordt door bomen. Maar iedere Bussumer weet dat het er ligt: Mariënburg, voormalig meisjespensionaat en verzorgingshuis van de Congregatie van de Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort. Klooster, kapel en tuin vormen een oase van rust in het kloppende hart van Bussum.

>

Textielvondsten uit de Engelmunduskerk

In het voorjaar van 1967 werden, dankzij gunstige vondstomstandigheden in enkele graven, in de Engelmunduskerk twee wollen kledingstukken gevonden, onder andere een gebreid babyjasje en een mannenjas, twee (half)wollen koordjes en enkele zijden (naai)garens.

>

Engelmunduskerk: het oudste kerkje van West-Nederland

Dertienhonderd jaar geleden wordt de Engelmunduskerk voor het eerst genoemd in een oorkonde. Hiermee behoort de kerk tot de oudste of moederkerken in Holland. De kerk heeft veel stormen moeten doorstaan en is meerdere malen herbouwd.

>

Daar komt de fiere Pinksterblom

Komend weekend is het weer Pinksteren, de vijftigste dag na Pasen waarop de verspreiding van het Christendom wordt gevierd. De een doet dat door naar de kerk te gaan, de ander door lokaal gebrouwen bockbiertjes te drinken. Tot aan het begin van de vorige eeuw kon je op straat nog Pinksterblommen tegenkomen. Jonge meisjes die werden rondgedragen om de vruchtbaarheid te vieren.

>

Luther leeft voort in Amsterdam

Een wonderlijk idee dat eeuwen geleden bijna 200 ouden van dagen en weeskinderen hier samen in één eetzaal ontbeten. In een tehuis aan de gracht in Amsterdam. Een stuk brood met kaas kregen ze. Met een slap biertje. Met dank aan volgelingen van Luther. Het nog jonge Luther Museum presenteert het verhaal van het Luthers erfgoed.

>

Een Goois vrouwtje van 500 jaar oud

Na ruim anderhalve eeuw keerde het ‘Gooisch Vrouwtje’ in 2015 terug in de Grote Kerk Naarden. Het eikenhouten figuurtje van een vrouw met gevouwen handen sierde tot 1862 het hoofdorgel van de kerk. Maar wie was deze dame precies en welke omzwervingen heeft ze meegemaakt?

>