Al eeuwen inspireert het Noord-Hollandse landschap kunstenaars. Van de 17e-eeuwse landschappen van Van Ruysdael en Van Goyen, Monet in de Zaanstreek, de Bergense en Larense school tot hedendaagse schilders en kunstenaars. Ook werden op verschillende plekken in Noord-Holland internationaal bekende kunstenaarsdorpen opgericht.
Oog van de meester is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021).
Cornelis Springer, 'keizer van de Hollandse stadsgezichten', aan wie het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen een grote overzichtsexpositie wijdt, mag dan bekend staan om zijn herkenbare tafereeltjes van steden rond de Zuiderzee, honderd procent natuurgetrouw zijn ze niet. Dat blijkt uit een zojuist verschenen, schitterend geïllustreerd boek van Springerkenner Arnold Ligthart.
>Wie 'feel good'- schilderijen wil zien van 'de keizer van de Hollandse stadsgezichten', en tevens een bezoekje wil brengen aan het fraaie oude stadje Enkhuizen, kan vanaf nu in het Zuiderzeemuseum terecht. Daar is momenteel 'de grootste Springertentoonstelling ooit' te zien.
>Bij Fiep Westendorp (1916-2004) denken we misschien het eerst aan Jip en Janneke, maar het oeuvre van de tekenares was veel groter dan dat. Tekenen vond ze het leukste wat er was. Ze tekende zelfs zoveel dat na haar dood boekjes en tekenfilms konden worden gemaakt van het door haar gemaakte materiaal. Een overzicht van haar leven vol tekeningen.
>Romantische wintergezichten met schaatsende figuren op spiegelend ijs en kale bomen op besneeuwde oevers. Dit zijn de bekendste scènes die je op de schilderijen van kunstenaar Jan Jacob Spohler (1811-1866) kunt vinden. Hier een korte geschiedenis over deze negentiende eeuwse schilder van winterse taferelen.
>Jan Willem Pieneman (1779-1853), ook wel beschouwd als grondlegger van de negentiende-eeuwse schilderkunst, kreeg veel lof als schilder van portretten en vooral zijn historische voorstellingen deden het in zijn eigen tijd en ook nu nog goed.
>De negentiende-eeuwse kunstschilder, Adrianus Eversen (1813-1897), onderscheidt zich van andere landschapsschilders door de vele zonnige stadsgezichten. De typisch Nederlandse sfeerbeelden zijn weliswaar herkenbaar, maar de geschilderde stadsgezichten zijn lastig terug te vinden in steden als Haarlem, Amersfoort, Alkmaar en Amsterdam.
>Jozef Israëls was één van de toonaangevende Nederlandse schilders uit de Haagse school. De Joodse schilder kreeg internationale bekendheid met zijn ingetogen figuurstukken van boeren en visserslieden. De twee bekendste schilderijen van Israëls zijn de 'Joodse Bruiloft' en 'Kinderen der Zee'. Beide zijn te zien in het Rijksmuseum.
>Nederlandse kunstenaars, bijvoorbeeld Rembrandt van Rijn, zijn tegenwoordig wereldwijd bekend, maar dat was in hun eigen tijd vaak wel anders. Er verzameld zich nu dagelijks een grote groep mensen voor de Nachtwacht in het Rijksmuseum, terwijl Van Rijn in zijn eigen tijd veel minder waardering kreeg. Dit was echter niet voor alle Nederlandse kunstenaars zo. Hieronder een lijstje met zeven Noord-Hollandse kunstschilders, door de tijd heen, die tijdens hun leven al veel waardering kregen voor hun werk en veel van hun werk konden verkopen en zodanig een vermogend bestaan hadden.
>Niet alle vijf de 'kunstbroeders' van de familie Kruseman zijn even bekend geworden, maar het werk dat momenteel van ze te zien is in het Stedelijk Museum Alkmaar biedt een mooi overzicht van de schilderkunst in de negentiende eeuw.
>Er zijn veel meer vrouwelijke kunstenaars in de Nederlandse kunstgeschiedenis te vinden dan tot in de jaren zeventig van de twintigste eeuw nog werd gedacht. Vele grootmeesters in de beeldende kunst van het vrouwelijke geslacht zijn overschaduwt door hun mannelijke tegenhangers. Hieronder een aantal succesvolle Noord-Hollandse kunstenaressen die uit deze schaduw tevoorschijn zijn gekomen en te bewonderen zijn in verscheidene Nederlandse en ook buitenlandse musea.
>Adriaen Jansz. van Ostade (1610-1685) is een bekende Haarlemse kunstenaar uit de Gouden Eeuw. Hij staat veelal bekend om zijn ietwat spottende boerentaferelen. Er staan ruim achthonderd schilderijen, een honderdtal aan tekeningen en aquarellen en een aantal etsen op zijn naam. De kunstschilder is in de leer geweest bij Frans Hals en was lid van de Haarlemse schildersgilde en schutterij.
>Albertus Brondgeest (1786-1849) was een Nederlandse tekenaar, schilder, etser en kopiist die in zijn latere leven ook een succesvolle kunsthandelaar was. Hij verzamelde en bestudeerde veel kunst uit de zeventiende eeuw en haalde daar ook zijn inspiratie uit. De Amsterdamse kunstenaar kreeg veel waardering voor zijn tekeningen en schilderijen van vooral landschappen.
>De zeventiende-eeuwse schilder Philips Pouwelsz. Wouwerman (1619-1668) kan als de meest succesvolle schilder van de Gouden Eeuw worden beschouwd. De cavalerie trekt met veel dramatiek ten strijde, paarden komen na de jacht terug in de stal en worden door ruiters en knechten van hun tuig ontdaan, een koets wordt overvallen en een wit trekpaard wacht op zijn ruiter die in de berm een sanitaire stop houdt. De Haarlemse kunstenaar schilderde achter elkaar door, allerlei landschappen, slagvelden, jachtpartijen en andere voorstellingen waarin vooral paarden een grote rol kregen.
>Paulus Potter werd op 20 november 1625 geboren in het Noord-Hollandse haringstadje Enkhuizen aan de Zuiderzee. Slechts 29 jaar oud en met een honderdtal werken in zijn oeuvre overleed de kunstschilder in Amsterdam. Het klinkt niet als de succesformule om het te schoppen tot één van de Hollandse Meesters van de Gouden Eeuw, maar toch wist Potter hierin te slagen.
>"Mijn God, ik ga liever naar Europa dan naar de hemel", antwoordde kunstschilder William Merritt Chase in 1871 op de vraag van een groep zakenlieden of hij in Europa wilde gaan studeren met een beurs op hun kosten. Hij vertrok naar München en volgde daar onderwijs aan de Academie voor Schone Kunsten. Tijdens zijn reizen naar Europa moet de kunstschilder Nederland vaak hebben bezocht, omdat hij er meerdere werken heeft geschilderd.
>Werkpaarden, trekpaarden of renpaarden, het was kunstschilder Pieter Frederick van Os (Amsterdam, 8 oktober 1808 – Haarlem, 31 maart 1892) om het even. Als zoon van de kunstschilder Pieter Gerardus van Os, trad Pieter Frederick in zijn voetsporen. Hij specialiseerde zich in het schilderen van dieren, waarbij paarden zijn favoriet waren.
>Op 19 juni 1854 zag Jacob Simon Hendrik Kever, alias 'Hein', het levenslicht in Amsterdam. Al vroeg had de dromerige Hein een neiging tot tekenen en schilderen. Hij kon op school niet makkelijk meekomen en het ontbrak hem aan belangstelling voor de zakelijke en nuchtere dingen in het leven. Zijn moeder was bevriend met de familie van Jozef Israels en besloot de oude meester-schilder om hulp te vragen. Israels bemiddelde meerdere malen voor de jonge Kever, die zou uitgroeien tot één van de bekendste Larense schilders.
>"Zaandam is wel bijzonder opmerkelijk en er is genoeg te schilderen voor een heel leven, huizen in alle kleuren, molens bij honderden en verrukkelijke boten", schreef Claude Monet in 1871 aan zijn vriend en collega Camille Pissarro, tijdens een bezoek van vier maanden aan de Zaanstreek. In de tijd die de kunstschilder doorbracht in het gebied rond de Zaan schilderde hij ruim 25 schilderijen. Een van deze schilderijen is het blauwe huis aan de Hogendijk in Zaandam. Lange tijd was het de vraag of het huis echt blauw is geweest, of dat Monet zijn fantasie de vrije loop liet.
>"In deze gemeente is aangekomen en logeert in het hotel de Beurs van den Heer Kellij een vreemdeling, genaamd Claude Monet, oud 31 jaren, schilder. Hij is vergezeld van vrouw en kind, en heeft het plan hier eenigen tijd te vertoeven om zijne kunst uit te oefenen."Zo maakte de Zaanse politie in 1871 melding van de aankomst van Claude Monet in Zaandam. De vier maanden die de kunstschilder doorbracht in de Zaanstreek behoren tot een productieve periode in zijn leven.
>In 1884 bezocht de beroemde Oostenrijkse keizerin Sissi de bollenstreek rond Egmond aan den Hoef. Niet om de velden vol tulpen en andere bloemen te aanschouwen, maar om een schilderij van dit typisch Hollandse beeld te kopen. De gelukkige kunstschilder van wie Sissi het schilderij kocht, was de Amerikaan George Hitchcock.
>