Al eeuwen inspireert het Noord-Hollandse landschap kunstenaars. Van de 17e-eeuwse landschappen van Van Ruysdael en Van Goyen, Monet in de Zaanstreek, de Bergense en Larense school tot hedendaagse schilders en kunstenaars. Ook werden op verschillende plekken in Noord-Holland internationaal bekende kunstenaarsdorpen opgericht.
Oog van de meester is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021).
Het Gooi staat met name bekend om de kunstenaars die vanaf het derde kwartaal in grote groepen kwamen: de Haagse Scholers. Ook hebben er kunstenaars gewoond en gewerkt in het Gooi die tot de tweede generatie vernieuwers behoorden: Ferdinand Hart Nibbrig, Jan Sluijters, maar ook kunstenares Jo Koster zijn hier sprekende voorbeelden van.
>Jozef Israëls, Albert Neuhuys en Anton Mauve worden in een adem genoemd als we het hebben over de ontdekking van het Gooi door kunstenaars. Zij zijn volgens de literatuur verantwoordelijk geweest voor een algehele nationale en internationale bekendheid van deze streek en voor Laren in het bijzonder. Er is echter nooit onderzocht waarom er in de laatste twee decennia van de negentiende eeuw een grote opmars ontstond van veelal Amsterdamse kunstenaressen die naar het Gooi trokken. Een van de bekendste vrouwelijke kunstenaars die zich aan het einde van de negentiende eeuw in Laren vestigde was Wally Moes (1856-1918). Zij behoorde tot de groep van tweede generatie kunstenaars die naar het Gooi trok.
>In Parijs had het echtpaar voor het eerst van Laren gehoord en toen 'moesten ze er wel heen'. Zoals zovele artistiekelingen begin twintigste eeuw was het echtpaar Singer na aankomst getroffen door de natuur en de sfeer in het onbedorven Laren en vestigden zij zich hier voor lange tijd. De steenrijke miljonairs bouwden hier een uitgebreide kunstcollectie op die Anna na de dood van haar man William in 1943 onderbracht in een stichting. In de jaren 50 groeide dit uit in het uitgebreide kunst- en cultuur centrum dat het Singer Laren dezer dagen is.
>Hij was een van de belangrijkste schilders van de Haagse School, de stroming die de Nederlandse landschapsschilderkunst weer nieuw leven in blies. Hij was de enige leermeester van Van Gogh, het zoontje van een dominee, romantische schilder van Oosterbeek, het Scheveningse Strand en een beroemde kudde schapen. Dit allemaal is Anton Mauve (1838-1888).
>Koningin Wilhelmina kocht in 1929 een groot doek van hem aan van Blaricum in de sneeuw. Het grote schilderij werd gehangen in Paleis Noordeinde in Den Haag. David Schulman was een bekend en geliefd kunstenaar. In een impressionistische stijl schilderde hij het Gooise landschap.
>Initiatiefnemer van het Nollenproject is beeldend kunstenaar Ruud van de Wint (1942 – 2006). In 1980 trekt hij zich terug in het binnenduingebied De Nollen, toen een verwaarloosd stukje Niemandsland gelegen aan de rand van Den Helder. In 25 jaar verandert hij het onbestemde gebied in een ‘landschap van de verbeelding’.
>Het was de kunstschilder Martin Borgord die zijn vrienden William en Anne Singer in de zomer van 1903 meenam naar zijn geboorteland Noorwegen. William had nauwelijks een voet aan land gezet of hij sprak de legendarische woorden ‘I have found my country’. In de foyer van het Singer Museum hangen schilderijen die de Amerikaanse schilder in Noorwegen schilderde.
>In de donkere decemberdagen worden automobilisten die via Amsterdam-Noord door Landsmeer en Den Ilp rijden, ieder jaar getrakteerd op sfeervolle kerstverlichting. Ooit begonnen als 'het gezellig maken van het dorp', is het uitgegroeid tot een attractie voor toeristen en automobilisten tijdens de kerst. De laatste paar jaren wordt de lichtjesroute steeds groter en verzinnen de bewoners van de dorpen steeds meer uitstapjes naar het lichtjesavontuur. Zo kan er met een paardentram langs alle verlichte huizen gereden worden en wordt er een kerstmarkt gehouden met vrolijke muziek.
>Begin jaren zeventig werd met de komst van dijkgraaf Lo de Ruiter, eerder burgemeester van kunstenaarsdorp Bergen, een start gemaakt met de interessante bedrijfscollectie moderne kunst van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Noord-Hollandse kunstenaars en watergerelateerde onderwerpen krijgen altijd een streepje voor in de collectie. Het werk van Doris Groeneveld mag dan ook natuurlijk niet ontbreken.
>In 1905, toen hij nog niet de internationaal befaamde kunstenaar was die hij later zou worden, verbleef Picasso enkele weken in onze regio. Hij tekende en schilderde in Schoorl, Hoorn en Alkmaar. Waarom ging hij onze kant uit voor een vakantie?
>Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier bezit een interessante bedrijfscollectie moderne kunst. Maar er is ook het nodige oudere werk, zoals dit schilderij van Frans Mars uit de jaren vijftig.
>De kunstschilder A.P. Schotel trok in 1926 naar Volendam en werkte er enkele jaren. Dit grote doek is een schitterend voorbeeld van het werk dat hij in het vissersdorp maakte. Het werd samen met een ander schilderij van Schotel in 1939 aangekocht door het inmiddels opgeheven Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier.
>Hotel Spaander in Volendam dankt zijn naam aan Leendert Spaander ( 1855 – 1955) die samen met zijn jonge vrouw Aaltje Kout in 1881 een cafe begon aan de dijk. Juist in deze tijd werden de oude vissersdorpen langs de Zuiderzee ontdekt door kunstenaars die zich voelden aangetrokken tot het authentieke en schilderachtige leven van de bewoners. Leendert had, dankzij zijn talenkennis, al in een vroeg stadium kennis gemaakt met deze schare kunstenaars. Hij was van plan om van zijn café een ontmoetingsplaats te maken voor kunstenaars, het liefst van buitenlandse komaf. Al snel groeide Hotel Spaander uit tot een begrip in de kunstenaarswereld. Mede door deze buitenlandse kunstenaarskolonie werd Volendam wereldberoemd.
>Hij werd als een ware held in Amerika binnengehaald. De kranten stonden er vol van. Veel musea in binnen- en buitenland bezitten zijn schilderijen. Toch zijn de schilderijen van Albert Neuhuys nog maar weinig te zien. Wie was deze bekende schilder van de Larense School?
>In een houten hutje aan de Noolseweg in het Gooise Blaricum had schilder Piet Mondriaan tussen 1915 en 1919 zijn atelier. Het was in dat hutje dat hij zijn eerste abstracte werk schilderde.
>'Groeten uit de Zaanstreek' is de titel van deze serie die voert langs schilderijen van typisch Zaanse landschappen met weiden, molens, fabrieken, sloten en vaarten en Zaanse houtbouw. De productie van Willem Jansen (1892-1969) was gigantisch. Vele duizenden schilderijen heeft hij gemaakt over alle mogelijke onderwerpen en thema's. De Westzaner was dan ook een echte broodschilder.
>Willem Aten (1894-1973) hanteerde een grijs palet en schilderde bij voorkeur lege landschappen, gestoffeerd met enkele huizen, bootjes en grillige waterpartijen. ,,Van al die mooie frisse kleurtjes op mijn palet maak ik in een uur één grauwe massa'', zei hij eens met de nodige ironie over de grijsheid van zijn schilderstijl. Dat was andere koek dan de kleurrijke uitbundigheid en speelsheid van de expressionisten. Aten koos voor een sober realisme zonder tierlantijnen en volgde daarmee een trend in de Zaanse schilderkunst die in de jaren twintig en dertig in zwang was.
>De Zaandijker Klaas Landsman (1914-1998) was een echte autodidact. Samen met zijn broer Floor exposeerde hij in de jaren tachtig diverse keren in het Molenmuseum in Koog aan de Zaan.
>Dat de in Koog aan de Zaan geboren Jan Kruijver (1869-1950) een grote voorliefde aan de dag legde voor het afbeelden van molens, is niet verwonderlijk. Kruijver kreeg het met de paplepel ingegoten als zoon van een molenaar.
>De Zaandammer Jan Kees Vergouw (1948) trad maar zelden met zijn werk naar buiten. Had-ie geen behoefte aan. Hij was liever in zijn atelier bezig met onderzoek naar diepte, scherpte en vlakverdeling.
>