In oktober van 1811 is de Franse keizer Napoleon Bonaparte in Nederland. Hij verblijft in Amsterdam en onderneemt van hieruit diverse inspectietochten door Noord-Holland. De belangrijkste reden voor het bezoek van Napoleon aan zijn nieuwe, Hollandse grondgebied was de inspectie van de verdedigingswerken waarmee hij aartsvijand Engeland buiten de deur hoopte te houden. Daarom bezocht hij de kust en gaf opdracht voor versterkingen van forten en andere verdedigingswerken in onder andere Den Helder en op Texel. Naast de kustverdediging inspecteerde hij in Muiden en Naarden ook ‘de linie van Amsterdam’.
Tussen de inspectiereizen door was er tijd voor het nodige vertier. Het keizerlijk paar ging ’s avonds stappen in Felix Meritis en de Hollandse Schouwburg (nu Stadsschouwburg). Ook werden er uitstapjes gemaakt, bijvoorbeeld naar het Teylers Museum in Haarlem. Hier legde Napoleon vooral veel belangstelling aan de dag voor de reusachtige ‘elektriseermachine’. Met het bezoek aan het Teylers Museum op 24 oktober 1811 sloot Napoleon zijn tweeweekse verblijf in Noord-Holland af. Nog diezelfde dag vertrok hij naar Den Haag.
Een van de zalen van het Paleis op de Dam te Amsterdam, 21 oktober 1811. Zoals elke dag is de keizer vroeg opgestaan. Vier weken is hij nu in het Nederlandse deel van zijn rijk. De afgelopen dagen heeft keizer Napoleon veel militaire inspecties verricht. Vandaag is het tijd om de indrukken die hij heeft gekregen om te zetten in decreten en besluiten.
>Vanaf de weg van Utrecht trekt de indrukwekkende stoet door de Muiderpoort, door de Plantage, over de Blauwbrug, langs de Botermarkt en de Munt, door de Kalverstraat naar de Dam. Voorop de gardelansiers, gehuld in rode uniformen en fraaie helmen. Aan hun lansen wapperen vaandels.
>Weinig bezoekers aan Texel weten dat op 16 oktober 1811 op deze plek een keizer rondgelopen heeft. Napoleon Bonaparte, toen de machtigste man van Europa, bezocht het eiland Texel voor een inspectietocht langs de fortificaties. Fort de Schans, een bestaand fort, en twee nieuwe nevenforten - Redoute en Lunette – zag hij als noodzakelijke, militaire bouwwerken van een groter plan voor verdedigingswerken langs het Marsdiep.
>Je ziet het voor je. Keizer Napoleon heeft bevolen dat elke Nederlander een achternaam moet kiezen. De mensen toen: 'Een achternaam! Wat een belachelijk idee! Wat is er mis met Douwe Janszoon, wiens zoon straks Jan Douweszoon zal heten? Zo doen wij dat hier immers al eeuwen.'
>Hoewel zijn naam anders doet vermoeden, is de Oranje Nassau Kazerne aan de Sarphatistraat opgetrokken in opdracht van Napoleon Bonaparte. De keizer heeft er tijdens de bouw ook een bezoek aan gebracht, maar heeft de oplevering niet meer meegemaakt.
>Op 9 oktober 1811 trok keizer Napoleon via de Muiderpoort de stad binnen. Bij de poort stond een speciale ereboog opgesteld. Ook de rest van de stad was ter gelegenheid van deze ‘Blijde Intocht’ schitterend versierd.
>Op dinsdag 22 oktober 1811 woonden keizer Napoleon en echtgenote Marie Louise een groot bal bij in Felix Meritis. Het feest was georganiseerd door de gemeente Amsterdam. Het keizerlijk paar verbleef twee weken in Amsterdam, als onderdeel van een reis door Holland.
>In 1808 had koning Lodewijk Napoleon het voormalig stadhuis van Amsterdam een ware metamorfose laten ondergaan. Van ambtelijk kantoorpand werd het een waar stadspaleis, een koning waardig. En twee weken lang, in 1811, ook een keizer waardig.
>In oktober 1811 bracht keizer Napoleon een bezoek aan zijn nieuwe, Hollandse grondgebied. Een jaar daarvoor had hij zijn broer koning Lodewijk Napoleon weggestuurd en Holland ingelijfd bij het Franse keizerrijk. De belangrijkste reden voor Napoleon om Holland te bezoeken was het versterken van de kustlijn om zo sterker te staan tegenover zijn aartsvijand Engeland. Texel speelde daarbij een belangrijke rol. Napoleon had grootste plannen met Texel. Waren deze projecten uitgevoerd, dan zou Texel er heel anders hebben uitgezien.
>In 1795 riepen Nederlandse patriotten, met steun van een Frans leger dat het land was binnengetrokken, de Bataafse Revolutie uit. Het was het begin van de Bataafse Republiek. Stadhouder Willem V ging naar Engeland in ballingschap. Engeland en Rusland vonden het maar niets, de feitelijke machtsuitbreiding van Frankrijk in de Bataafse Republiek, en wilden daar iets tegen doen.
>De belangrijkste reden voor Napoleon om Holland te bezoeken was het versterken van de kustlijn om zo sterker te staan tegenover zijn aartsvijand Engeland. Den Helder speelde daarbij een belangrijke rol. Als het aan Napoleon lag zou het de belangrijkste marinehaven worden in het noorden van het Franse keizerrijk: Gibraltar van het noorden. In oktober 1811 brengt keizer Napoleon een bezoek aan zijn nieuwe, Hollandse grondgebied. Een jaar daarvoor had hij zijn broer koning Lodewijk Napoleon weggestuurd en Holland ingelijfd bij het Franse keizerrijk.
>Op 11 oktober 1811 werd Keizer Napoleon met zijn vrouw verwacht in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Hij was echter onwel en kon niet komen. De dag erop woonde hij een toneelstuk bij van Racine. Een paar dagen later was het keizerlijk paar nogmaals in de Stadsschouwburg te vinden.
>Van 24 september tot 31 oktober 1811 bracht Napoleon een bezoek aan Nederland. Twee weken verbleef hij in Amsterdam in het Paleis op de Dam. De stad wilde Napoleon een zo aangenaam en mooi mogelijk verblijf geven. Burgemeesters van omliggende gemeenten kregen de opdracht om een zo 'vriendelijk' mogelijke ontvangst te regelen. Ook wilde men de keizer allerlei feestelijkheden aanbieden, waaronder een groots vuurwerk.
>Tijdens zijn bezoek aan Amsterdam in 1811 gaf Napoleon een park cadeau aan de stad. De stad mocht dit echter zelf betalen. Dit oudste wandelpark van Amsterdam werd aangelegd in 1812. Het besloeg toen het hele terrein tussen de Plantage Middenlaan en de Nieuwe Rapenburgergracht (het huidige Entrepotdok).
>Op 15 oktober 1811 bezocht eerst keizer Napoleon Broek in Waterland en een aantal uren later, op aanraden van haar echtgenoot, ook Marie Louise. Burgemeester Harmen Janz. Bakker (1754-1821) ontving beiden en deed verslag. Napoleon en Marie Louise maakten in de maand oktober van 1811 een rondreis door Nederland. Ze verbleven twee weken in Noord-Holland en Napoleon reisde helemaal tot aan Texel. Nederland maakte sinds 1810 deel uit van het Franse keizerrijk. De reis was vooral een inspectie- en kennismakingsreis, maar Napoleon gunde zichzelf ook een enkel toeristisch uitstapje, zoals in Broek in Waterland.
>In oktober 1811 bezocht keizer Napoleon Holland. Sinds een jaar behoorde dit gebied tot zijn keizerrijk. Hij bracht ook een bezoek aan Amsterdam. Aan de grens van de stad, bij het Rechthuis aan de Oetewalerweg, kreeg hij met veel ceremonieel vertoon de stadssleutels overhandigd.
>Het statige Amsterdamse pand Herengracht 40 is de vroegere residentie van gouverneur Charles-François Lebrun (1739-1824). In 1810 werd Holland ingelijfd bij het keizerrijk Frankrijk. Napoleon stelde Lebrun aan als gouverneur-generaal in de Hollandse departementen. Hij was de enige bestuurlijke ambtenaar die direct met de keizer mocht communiceren.
>Nauwelijks was Nederland bij het Franse Keizerrijk ingelijfd of Napoleon zelf kwam in zijn nieuwe departementen poolshoogte nemen. Kwam hij op 23 september 1811 te paard in Zeeuws-Vlaanderen aan, precies een maand en een dag later werd Haarlem officieel door hem bezocht. Overal probeerden dorpen en steden een zo goed mogelijke indruk te maken door erebogen op te richten, openbare gebouwen te verlichten, vuurwerk af te steken en in het beste Frans toespraken te houden. En dat in een periode van grote economische malaise, werkeloosheid en meer afbraak dan nieuwbouw omdat men het onderhoud en de belastingen niet meer kon betalen. Maar veel begrip hadden de prefecten, de bestuurders van de nieuwe departementen, niet voor deze situatie.
>‘De keizer komt!’ Overal in Duivendrecht en Ouderkerk stond het aangeplakt. In het Nederlands en Frans. Keizer Napoleon en zijn vrouw waren in aantocht. Met een indrukwekkend gevolg aan paarden, koetsen en materieel.
>Begin negentiende eeuw kwam het handjevol ambtenaren op de secretarie van Ouder-Amstel om in het werk. Met dank aan Napoleon. Want, zegt Jo Blom, "de keizer decreteerde, ordonneerde, eiste en beval. Alles werd genoteerd: mensen, dieren, huizen, stallen, schuren, landerijen, godsdienst, beroep, fabrieksoorten; je kunt het zo gek niet bedenken."
>