joden Archives

Onderzoek rechtsherstel Joodse inwoners afgerond

Op 10 februari werden in het Regionaal Archief te Alkmaar de resultaten gepresenteerd van twee rapporten over de rol van acht Noord-Hollandse gemeentes tijdens en na de Tweede Wereldoorlog bij de onteigening van de Joods onroerend goed en de afhandeling van deze kwestie na afloop van de oorlog. Het betreft de gemeentes Alkmaar, Bergen, Castricum, Dijk en Waard, Heiloo, Hollands Kroon, Schagen en Texel. Ook de gemeente Den Helder liet een onderzoek naar de kwestie uitvoeren en bracht vandaag het rapport naar buiten.

5 min

Joodse immigranten brachten de augurk naar Amsterdam

Tot aan de Tweede Wereldoorlog, toen driekwart van de Joodse bevolking door de nazi’s werd uitgemoord, kende Amsterdam een levendige straathandel in zuur, zoals augurken en uitjes. Die merendeels Joodse straathandel, met zijn ‘augurkiesmannen’, is niet meer. Van de destijds tientallen Amsterdamse zuurinleggerijen is er nog maar één over.

Opgegraven voorwerpen uit Sobibor naar nieuw Holocaustmuseum

Sinds 2007 groef een archeologisch onderzoeksteam op de plek waar Sobibor stond. In dit vernietigingskamp in bezet Polen vermoordden de nazi’s ongeveer 180.000 Joden. Een aantal voorwerpen dat het team in de grond vond, komt naar het Nationaal Holocaustmuseum dat begin 2024 opent in Amsterdam.

1 min

Van Amsterdam naar Westerbork

Voor veel Joodse Amsterdammers was Kamp Westerbork op de Drentse hei hun laatste verblijfplaats in Nederland. Het doorgangskamp was door de nazi’s ingericht als een stad, waar het normale leven zoveel mogelijk door kon gaan. De gevangenen hoopten er zo lang mogelijk te blijven, want wie op het wekelijkse transport naar het oosten werd gezet, wachtte een inktzwarte toekomst.

Joods Cultureel Kwartier en Rijksmuseum werken samen aan tentoonstelling

In 2024 is in het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam een grote tentoonstelling te zien over door de nazi’s geroofd cultuurgoed van Joodse eigenaren. De tentoonstelling wordt gemaakt in samenwerking met het Rijksmuseum en is te zien op twee locaties: het Joods Museum en het nieuwe Nationaal Holocaustmuseum.

3 min

Wandelen door een indrukwekkende geschiedenis

Het Verzetsmuseum Amsterdam presenteert de nieuwe Podwalk Plantagebuurt 1940-1945. Deze gratis audiowandeling is ingesproken door oud-burgemeester Job Cohen.

1 min

Tentoonstelling: Every Picture Tells A Story

Vanaf de jaren ’30 van de vorige eeuw tot nu, heeft het Joods Museum veel werk van professionele fotografen gekocht en gekregen. De nog steeds groeiende verzameling vertelt een bijzonder verhaal van bijna een eeuw over de Joodse gemeenschap, cultuur en geschiedenis in Nederland. Wanneer de tentoonstelling opent op 25 april, zijn er veel verschillende foto’s te bewonderen van minstens 40 fotografen!

1 min

Verdeel en heers: propaganda in de Tweede Wereldoorlog

Je hoeft alleen maar te kijken naar een verkiezingsstrijd in Amerika of corrupte leiders in China en je begrijpt dat er middelen worden ingezet om de massa in het gareel te houden. Zelfs in ons kleine kikkerlandje is er ‘false news’ in omloop. Maar nog veel misleidender dan nepnieuws is propaganda. In de Tweede Wereldoorlog verspreidde de bezetter op grote schaal propaganda affiches door heel Nederland, om het volk te beïnvloeden. Één ding is zeker: neem niet alles aan wat je leest.

Hoe de eerste razzia-slachtoffers in de gaskamer belandden

Bij twee razzia’s, op 22 en 23 februari 1941, worden 400 willekeurige Joodse jongemannen in de toenmalige Amsterdamse Jodenbuurt opgepakt. Het vormt de directe aanleiding tot de Februaristaking, die een paar dagen later uitbreekt.

Grootste herstel- en restauratieoperatie van Joods erfgoed ooit

Minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft 2,5 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het herstel en de restauratie van Joodse begraafplaatsen. Het gaat om de grootste herstel- en restauratieoperatie van Joods erfgoed ooit. Nooit eerder werden zoveel historische Joodse objecten in het kader van één besluit gerestaureerd.

2 min

Holocaust Namenmonument is een graf voor mensen die geen graf hadden

Op zondag 19 september ontving Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité, koning Willem-Alexander voor de onthulling van het Nationaal Holocaust Namenmonument. Met het Holocaust Namenmonument krijgt Nederland ruim 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog eindelijk een monument met de namen van de 102.000 Nederlandse Holocaustslachtoffers die geen graf hebben. Het door de Pools-Amerikaanse architect Daniël Libeskind ontworpen monument staat aan de Weesperstraat in Amsterdam.

1 min

Komkommer, Komtebedde en Seldenthuis: een rondgang langs opmerkelijke familienamen

Aan sommige familienamen kun je aflezen waar de voorvaderen hun brood mee verdienden: Groenteman, Turfkruier of Goudsmit. Tenzij je voorvaderen een olijke bui hadden toen ze hun achternaam opgaven bij de burgerlijke stand, want dan zit het nageslacht opgescheept met koddige namen als Zondergeld of Seldenthuis.

Objecten uit de oorlog: vervolging

In het kader van 75 jaar bevrijding geeft Oneindig Noord-Holland dit voorjaar een overzicht van de meest spraakmakende oorlogsobjecten uit Noord-Hollandse collecties. De voorwerpen hebben elke maand een ander thema. Van de knikkers van Anne Frank tot een laatste groet uit de trein, deze maand staat de jodenvervolging centraal.

‘Levenslicht’ is drie dagen in Zaanstad te zien

Met het project Levenslicht staat Zaanstad drie dagen stil bij de slachtoffers van de Holocaust, de massamoord op de Joodse bevolking tussen 1940 en 1945. Dit tijdelijke lichtmonument heeft tot doel om het bewustzijn te vergroten dat in heel Nederland Joden, Roma en Sinti woonden die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vervolgd, gedeporteerd en vermoord.

1 min

400 jaar Amsterdamse diamantindustrie

Naar aanleiding van de 125ste verjaardag van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB) presenteert het Joods Historisch Museum van 27 september 2019 tot en met 1 maart 2020 Amsterdam Diamantstad. De tentoonstelling vertelt het verhaal van de Amsterdamse diamantindustrie.

3 min

Ben ik Henk of Jack?

Uithoorn, maart 1937. De joodse Mozes Aldewereld loopt fluitend langs de Amstel op weg naar huis aan Amsteldijk-Noord in Uithoorn. Een blonde vrouw op de fiets komt hem tegemoet. Mozes vervlecht in zijn liedje een bewonderend bouwvakkersfluitje. De vrouw moet lachen en roept: “Hallo Mozes, leg dat fluitje eens een nachtje in de olie, dan klinkt-ie beter”. Mozes lacht en steekt zijn hand op: “groeten aan je vader”.

In de synagoge van Weesp staan geen auto’s meer

‘Dit was de plaats waar zij de eeuwige en elkaar ontmoetten – tot ze zo maar weg waren.’ Je leest het op een gedenkplaat in de Hanensteeg in Weesp, op de zijmuur van de voormalige synagoge aan de Nieuwstraat. Op 29 april 1942 vertrokken de laatste joden uit het stadje. Gedwongen.

Waar is Saultje?

Saultje Rotenberg ging naar de kleuterschool aan de Ouderkerkerlaan. Samen met zijn moeder drentelde hij van hun woning aan de Jan Bertsstraat langs de Hartveldseweg, de Diemerbrug over en ze waren er. Pa en ma Rotenberg waren uit Polen gekomen. In 1942 woonden ze in Diemen in de Jan Bertsstraat 14. Op één hoog. De vader van Saultje was marktkoopman, hij stond op Vlooienburg (het huidige Waterlooplein) in Amsterdam. Een vriendelijke man vond zijn buurman hem. In het dorp woonden ongeveer 90 joden.

De trein naar Westerbork

Het transport van duizenden joden uit Amsterdam naar het doorgangskamp Westerbork ging per spoor. Overvolle treinen reden over de spoorwegovergang van de Ouddiemerlaan. Wandelaars die het Westerborkpad lopen, eindigen hun eerste etappe in Diemen. Deze herdenkingsroute begint bij de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam, want daar brachten de Duitse bezetters opgepakte joden heen.

Urnen uit Westerbork rusten in Diemen

De hoofdingang tot de joodse begraafplaats ligt aan de Ouddiemerlaan 146. Pal naast de spoorbaan. Hier reden joden langs die van Amsterdam naar Westerbork moesten. Op deze begraafplaats liggen de urnen van ongeveer 400 van hen.