Wetenschappelijke herinneringen: Nicolaes Tulp

Ofschoon de onthullende ontleedkunde van Nicolaes Tulp de wetenschap opzienbarende diensten heeft bewezen of niet, Rembrandts Anatomische Les van Dr. Nicolaes Tulp heeft de zeventiende-eeuwse medicus voor altijd op de kaart gezet als een Europese vermaardheid. Tulp heeft echter wel meer gedaan dan het demonstreren van de buigspieren van de vingers van een geëxecuteerde dief in de Waag in Amsterdam. Hij bundelde zijn inzichten, observaties en opgedane kennis van de geneeskunde samen in zijn Observationes Medicae (1641), maar heeft ook als politicus zijn invloed uitgeoefend. En wel als burgemeester van Amsterdam! Wie was Nicolaes Tulp en hoe zag zijn leven als geneesheer en magistraat eruit?

>

Met de kous op het hoofd (of de kop) thuiskomen

De Hoornse zeeman, Willem Corneliszoon Schouten kwam in 1617 na een lange zeereis ‘met de kous op het hoofd’ thuis.

>

Door de Straat Le Maire en langs Kaap Hoorn

Zeeman Willem Cornelisz. Schouten heeft aan het begin van de zeventiende eeuw meerdere reizen naar Zuidoost-Azië gemaakt en ontdekte, samen met Jacob Le Maire, zoon van de Amsterdamse koopman Isaac Le Maire, de Straat Le Maire en Kaap Hoorn in de zoektocht naar een nieuwe westelijke route naar Indië; een enerverende reis. Maar wie mag met de eer strijken? Le Maire of Schouten?

>

Gouden Eeuw zorgde voor bloeiende scheepsbouw

De Gouden Eeuw betekende zowel een hoogtepunt voor de handel als voor de scheepsbouw. Schepen die zowel in Hoorn, Edam, Zaanstreek als in Amsterdam werden gebouwd.

>

Hip & Happening in het 17e-eeuwse Amsterdam

Gouden bergen, een tolerante atmosfeer en een schitterende grachtengordel: al in de zeventiende eeuw is Amsterdam ‘the place to be’. De stad bruist van levenslust en ontpopt zich tot een zeer populaire reisbestemming. Wat was er tijdens een bezoek aan de hoofdstad van 400 jaar geleden het bezoeken zeker waard?

>

Edam en de vrouwen van Rembrandt

Het is rond 1640 een drukte van belang in het huis aan de Sint Anthoniesbreestraat te Amsterdam. Opdrachtgevers worden ontvangen. De opleiding van leerlingen vraagt volop aandacht. Rembrandts eerste vrouw Saskia van Uylenburgh regelt de huishouding en leeft zoals een dame van stand. Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn…

>

Grote of Sint Bavokerk – Graf van Frans Hals

Frans Hals werd oud. Hij stierf in 1666, en was toen de 80 ruim gepasseerd. Hij kreeg een graf in de gereformeerde Sint Bavokerk, waarvan hij in 1655 was lid geworden. Frans Hals was van huis uit katholiek. Zowel zijn eerste vrouw Anneke Harmensdr, als zijn tweede vrouw, Liesbeth Reyniers was gereformeerd. Ook zijn kinderen zijn gedoopt in gereformeerde kerk.

>

De ‘stompe van Ransdorp’: historisch baken in het vlakke Waterland

Vanuit de verre omtrek is de stompe kerktoren het oriëntatiebaken in het vlakke landschap van Laag Holland. De landelijke schoonheid van Ransdorp is niet onopgemerkt gebleven. Al sinds de dagen van Rembrandt bezocht men het dorp en omgeving om zijn schilderachtigheid.

>

De woning van de rijkste inwoner van Hoorn

In het Foreestenhuis, Grote Oost 43, woonde Nanning van Foreest. Hij was in 1724 behalve bewindhebber van de West-Indische Compagnie ook burgemeester van Hoorn. Hiernaar verwijzen de roedenbundels in het balkonhek. Een dergelijke bundel bestaande uit houten roeden rond een bijl was in de klassieke oudheid een symbool van de hogere magistraten. In het midden van de kroonlijst zien we het wapen van de familie Van Foreest.

>

De windhandel van 1720

“Achteruit!” De wachters van de schout brulden de woedende arbeiders toe. Glasscherven vlogen in het rond en er vielen rake klappen. Met geweld slaagden de Amsterdamse schout en zijn mannen erin om de arbeiders naar buiten te drijven. Het meubilair van het Engelsche Koffiehuis in de Amsterdamse Kalverstraat was kort en klein geslagen en de aanwezige actiënhandelaren waren er slecht aan toe. Ze waren mishandeld en erg geschrokken, maar door de tussenkomst van de schout en zijn wachters waren er tenminste geen doden gevallen. Deze rellen op 5 oktober 1720 maakten deel uit van de eerste grote internationale kredietcrisis. Dit arbeidersprotest werd de Actiepest genoemd, alsof ze vernoemd was naar de Zwarte Dood, door de snelheid waarmee ze zich verspreidde door het hart van de stad. De handelaren in actiën (aandelen) hadden de crisis veroorzaakt en werden daarvoor gestraft door de boze arbeiders. Het begon allemaal enkele jaren eerder in Frankrijk, waar één man bijzonder veel invloed wist te verwerven op de financiële markten.

>

De mooiste ereboog voor Napoleon stond op de Koepoortsbrug

De mooiste ereboog van Napoleons rondreis stond misschien wel op de Koepoortsbrug in Enkhuizen. De maire (burgemeester) van Enkhuizen, de heer Van der Willigen, wilde de stad van haar allerbeste kant laten zien. Keizer Napoleon zou veel plaatsen aandoen en veel verschillende erebogen aanschouwen. Van der Willigen wilde iets bedenken waardoor Napoleon de stad niet zou vergeten: maar liefst acht feestelijk versierde erebogen moesten de keizer verwelkomen.

>

Dirck van Oss, stamvader VOC-mentaliteit

Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft een olieverfschilderij uit 1583 waarop Dirck van Oss staat afgebeeld. Hij is een stamvader van de geroemde en verguisde VOC-mentaliteit. Zijn grootste faam dankt hij aan de droogmaking van de Beemster in de jaren 1607-1612. Wie was Van Oss precies?

>

Wester-Amstel ademt de Gouden Eeuw

Rijke families die in de zomer de stinkende stad wilden ontvluchten, kochten een buitenplaats. Liefst aan het water, zodat je er makkelijk kon komen. In de Gouden Eeuw zag je in het voorjaar menige trekschuit over de Amstel varen met de inboedel van gezinnen op weg naar hun zomerverblijf.

>

Pieter Florisz: Monnickendamse zeeheld

Sinds 2010 is de Monnickendamse admiraal Pieter Florisz (ca 1600 – 1658) terug in de stad waar hij vandaan kwam. Door beeldhouwer Herman van Elteren is hij vereeuwigd in een gevelsteen aan het huis waar ooit het zijne stond: op de hoek van het Zuideinde met de Gooische Kaai.

>

Eten en drinken in de Gouden Eeuw

“Ze geven weinig uit en leven hoofdzakelijk van roggebrood en bier, dat daar echter goedkoop te krijgen is, en voorts alleen van wat hun eigen bedrijf opbrengt”, merkte een reizende Italiaan op over de levensstijl van een West-Friese boerin in 1622.

>