'Sail 1697’ – een zeilspektakel voor Peter de GroteMade in… de ZaanstreekHoe maakte Verkade zijn beroemde koekjes en chocola?Vergeten helden: oude ambachten in beeld gebrachtBijzondere (bij)namen: Zaanstreek en WaterlandDe rijke bagger van de WilhelminasluisStemmig in het zwart: Rouwkleding in Noord-HollandSiervuurwerk was altijd een grote bron van vermaakMode en het Zaans KostuumForten Stelling van Amsterdam zijn eldorado voor vogels en wijnverkopersMet Jan Feith door de Zaanstreek (1933)Gebouw 8 krijgt een nieuw leven‘Het was tijd voor een redding’Het dodelijke slachtoffer van de FebruaristakingKerken door Zuiderzeewater verwoestClaes Compaen uit OostzaanDe tijd door de eeuwen heen in Museum Zaanse TijdVijf bijzondere objecten uit het Zaans MuseumZaans Industrieel Erfgoed: Top vijf stukken uit het gemeentearchiefHet Juffertje: De eerste houtzaagmolen van Cornelis Corneliszoon van UitgeestVijf malle molengeschiedenissen uit de Zaanstreek11 dingen die je nog niet wist over Tsaar Peter de GroteHembrugterrein niet langer verborgenDe Zaan als levensader voor de industrieZaans Museum wil verhalen aan de samenleving teruggeven7 redenen om naar de Zaanse Schans te gaanDe koekjes van Verkade zijn van oudsher een begripStoomrijstpellerij de NijverheidHoe de molens naar de Zaanstreek kwamenUit de wind en in de rookClaude Monet en het mysterie van het blauwe huisClaude Monet en de ZaanstreekDe Sultan Ahmed MoskeeVerfmolen De KatStoommeelfabriek ‘Vrede’De Zaanstreek in het weekend: het verenigingswezen van VerkadeBruynzeel in ZaandamFuif’es met DuyvisKlaas ter Laan: De eerste ‘rode’ burgemeester van Nederland?Het bezoek van Peter de Grote vastgelegd door een Zaanse domineeAnna Paulowna in Zaandam: afstammelinge van Czaar Peter wordt koningin van NederlandWilhelminasluis Zaandam: eerste moderne oeververbinding over de ZaanKoninklijke bruggen in de Zaanstreek: De BeatrixbrugPrins Bernhardbrug krijgt anti-monarchistische naamgevingMolen de GrootvorstTsaar Peter de Grote bezoekt ZaandamDe Zaanstreek, provisiekast van NederlandVerkade en Cees Dekker: dat klikteCzaar Peterhuisje in ZaandamHouten woonhuis met twee verdiepingenHouten arbeiderswoningVoormalige kosterswoning van Koogse vermaningHouten woonhuis uit Zaandijk buitenbeentje qua bouwstijlHouten huisje met alles erop en eraanBakkerijmuseum ‘In de Gecroonde Duyvekater’Middenstandswoning van Sint Catharijnepad had te lijden onder watersnoodHouten koopmanshuis ‘Het Jagershuis’ uit ZaandamBurgemeesterswoning uit Westzaan, gebouwd in 1734Koopmanswoning uit de 18e eeuw stond in Koog a/d ZaanKoopmanshuis uit de 17e-eeuw met fraai interieurHouten voorhuis met langgerekt luchthuisDe Hoop op d’Swarte WalvisVoormalige apotheek Van Sante stond in WestzijdeHet museumwinkeltje van grootgrutter Albert HeijnZaanse theekoepel om aangenaam te verpozenDe ‘Hanepadsluis’ in ZaandamVerdwijnt Sint Maarten uit het straatbeeld?Czaar Peterbeeld kostte burgemeester Elias de kopLegendarische brand van het Zaans Veem in 1954Hembrug grootste draaibrug van EuropaDe Bruynzeel Valk : Keukenfabrikant maakt zeilboot voor wedstrijdenGeschiedenis Zaanstreekplaatjesalbums en de legendarische meisjes van Verkade. Het Zaandamse bedrijf kent een rij">Verkade bestaat al vele jarenLompen als importartikelEerste Zaans jongensdorp werd in 1950 gebouwdZaandams oorlogsmonument in Verzetsplantsoen op 4 mei 1948 onthuldIn 1899 verscheen eerste auto in de ZaanstreekKlaas Landsman koesterde het Zaanse verledenJan Kruijver portretteerde geen mensen maar molensJan Kees Vergouw had weinig op met expositiesJan de Boer zocht rust die hij in zijn leven niet vondHet impressionistische palet van Freek EngelMolens inspiratiebron voor veelzijdige Frans MarsIn memoriam: Albert HeijnDe Zaanse mosterdindustrieVerkade in Zaandam ziet er van buiten nog uit als een oude fabriek, maar herbergt nu onder andere een café-restaurant en het hoofdkantoor van spelletjesmaker Zaanstreek: strijd met woordenDe meisjes van VerkadeTrotse doorzagerBliksembezoek Napoleon aan Zaandam in 1811Russische vaas cadeau van tsaar Nicolaas IAngstaanjagend avontuur van een walvisvaarder en een ijsbeerDe Bullekerk dankt zijn naam aan een woeste stierVerkadefabriek te ZaandamZaanse schansDe albums van VerkadeVele tinten Zaans groenZaanstreek: molens, nijverheid en industrie
Van 25 januari t/m 21 mei zijn er in het Zaans Museum elf schilderijen te zien van de Zaanse kunstenaars Jaap Kaal en Cornelis Koning. Zij drukten in de eerste helft van de 20e eeuw een stempel op het artistieke klimaat van de Zaanstreek.
Natuuractivisme is actueler dan ooit. Pionier Jac. P. Thijsse dé leukste natuurleraar van Nederland en schrijver van de Verkade-albums sprong begin 20ste eeuw al in de bres voor de natuur. Hij redde in 1906 het Naardermeer dat door de gemeenteraad Amsterdam als vuilnisstortplaats was aangewezen.
Loop onder begeleiding van Marjolein Lensink, een in fotografie gespecialiseerde gids, een route tussen station Wormerveer en het Zaans Museum. Tijdens de wandeling van 4,5 km word je uitgedaagd de unieke contrasten van de Zaanstreek met je mobiel of camera vast te leggen. Wat is er te zien en hoe leg je dat zo mooi mogelijk vast?
In de tentoonstelling ‘Het Fortuin. De tragische geschiedenis van een papiermolen’ in het Molenmuseum kom je alles te weten over de succesvolle papiermolen uit 1720, totdat Het Fortuin in vlammen op ging.
De Zaanstreek is het oudste industriegebied van Europa. Aan de oevers van de rivier de Zaan, de levensader van de streek, trekt de kenmerkende industrie zich de laatste jaren steeds meer terug. Leegstaande fabrieken worden gesloopt of krijgen nieuwe bestemmingen, met andere bewoners of gebruikers. Veel industriegebieden in Nederland maken zo’n grote ruimtelijke en sociale transitie door, maar nergens is die verandering zo goed zichtbaar als langs de Zaan. Uniek aan de Zaanstreek is dat lang niet alle bedrijvigheid verdwijnt, waardoor hier een bijzondere mix ontstaat van wonen en werken. Documentair fotografen Bert Verhoeff en David Galjaard tonen in 125 nieuwe werken een spannend tijdsbeeld van een streek in ontwikkeling.
De kop van Noord-Holland kijkt er al reikhalzend naar uit: het grootscheepse zeilfeest Sail Den Helder. En ook 43 van de grootste zeilschepen ter wereld staan al in de startblokken. Tijdens de Marinedagen (29 juni-2 juli 2023) worden meer dan 350.000 bezoekers verwacht, die zich kunnen vergapen aan een race tussen ‘tall ships’, varend erfgoed, marinedemonstraties en een optocht door de binnenstad. Ook in de 17e eeuw werden er spectaculaire evenementen met zeilschepen in de Noord-Hollandse havens gehouden. Bijvoorbeeld toen Peter de Grote in 1697 incognito naar de provincie kwam, om het vak van scheepstimmerman te leren.
De expositie ´Made in…´ in het Zaans Museum gaat over de kleding die tussen 1760-1850 in de Zaanstreek werd gedragen. Wat is zo kenmerkend voor de streekdracht in deze periode? Modeconservator Leonie Sterenborg vertelt ons er meer over.
Toen Ericus Verkade in 1886 de Verkadefabriek oprichtte, wist hij niet dat zijn familiebedrijf ooit bekend zou komen te staan om de heerlijke koekjes en chocolade. De fabriek maakte aanvankelijk slechts brood, beschuit en ontbijtkoek, maar daar zou gauw verandering in komen. Hoe konden de biscuitjes en chocoladerepen van Verkade tot zo’n begrip uitgroeien? En misschien nog wel belangrijker: hoe werden ze eigenlijk gemaakt? Om dat uit te vinden, brachten we een bezoekje aan de Verkade Experience in het Zaans Museum.
Voor zijn nieuwe fotoserie ‘Forgotten heroes’ fotografeerde Ezra Böhm ambachtslieden door het hele land. Hij laat mensen zien die met een ongelofelijke passie en toewijding hun ambacht uitoefenen. Hun kennis en expertise is gedurende vele generaties ontwikkeld, gevormd en overdragen. Deze eeuwenoude kennis is vandaag de dag nog steeds relevant. Met deze fotoserie laat Ezra zien hoe belangrijk het is om deze oude ambachten te behouden.
Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: de Zaanstreek en Waterland.
In het oude centrum van Zaandam is in maart 2020 de Wilhelminasluis uitgebaggerd en vergroot. Het onderzoeksbureau Hollandia Archeologen kreeg van de Provincie Noord-Holland de opdracht om het archeologisch onderzoek hierbij uit te voeren. De gemeente Zaanstad schreef het Programma van Eisen waaraan het onderzoek moest voldoen, begeleidde de werkzaamheden, sorteerde de vondsten en conserveerde en determineerde een deel daarvan. Ook (Zaanse) amateurarcheologen, vrijwilligers en studenten van diverse opleidingen hielpen een handje mee. Dat tijdens de werkzaamheden ruim 400.000 vondsten uit de 15e tot en met de 18e eeuw gevonden zouden worden, overtrof alle verwachtingen.
Wanneer er iemand overlijdt, breekt voor de nabestaanden een periode van rouw aan. Tegenwoordig neemt men vaak samen afscheid van de overledene tijdens een uitvaart, maar is het rouwproces daarna meestal een privéaangelegenheid. Vroeger was dat anders en kon je vaak in één oogopslag zien dat iemand ‘in de rouw’ was. Strenge etiquetteregels schreven tot in de 20e eeuw voor dat men na een overlijden tijdelijk speciale rouwkleding moest dragen om de overleden persoon zijn laatste eer te betuigen.
Oud en Nieuw zal dit jaar zonder siervuurwerk worden gevierd. En dat is voor liefhebbers van vuurwerk jammer. Al eeuwenlang vormde siervuurwerk het hoogtepunt van menig volksfeest.
Het Zaans Kostuum is bekend geworden in de verschijningsvorm van rond 1780. Vooral het kostuum van de vrouw, jak en rok breed silhouet, kostbare stoffen, oorijzer, sieraden en de kaper spreekt tot de verbeelding. De mannen droegen het gangbare driedelige kostuum, lange jas, kniebroek, vest en driekante steek. Feitelijk ligt de bloeiperiode tussen ca. 1750 en 1850. Het accent ligt wel op de tijd rond 1780. Uit deze periode zijn de meeste publicaties geweest en is ook de meeste kleding bewaard gebleven. Het Zaans Museum heeft een prachtige collectie van deze kleding.
Vogels, wijnliefhebbers en saunagasten, ze hebben allemaal baat bij de forten die destijds als onderdeel van de Stelling van Amsterdam zijn gebouwd. Agnes de Boer sprak met mensen die op de forten hebben gewoond en gewerkt. Dat leidde tot drie boeken, waarvan het laatste deel net is verschenen.
Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Langs de Zaanstreek’.
Op het Hembrugterrein in Zaandam vind je het voormalige wapendepot Gebouw 8. Het was er lange tijd beroerd aan toe, maar wordt nu opgeknapt. Het is een zogenaamde voorherbestemming: de toekomstige eigenaar mag het rijksmonument naar eigen inzicht een nieuw doel geven.
Aan het Noordzeekanaal in Zaandam, in het hart van de Stelling van Amsterdam, ligt het Hembrugterrein van de oude munitiefabriek Artillerie Inrichtingen. De gebouwen op het terrein stonden de afgelopen jaren leeg en het verval trad steeds verder in. Zo ook bij Gebouw 197, een oud laboratoriumgebouw met een wijds uitzicht over het kanaal en de Zaan. ‘Het was tijd voor een redding,’ zegt Stella van Heezik van Stadsherstel Amsterdam.
Op woensdag 26 februari 1941 weerklonk door de straten van de Zaanstreek de oproep tot staking. De bevolking pikte niet langer dat joodse landgenoten werden weggevoerd. Ook protesteerden ze tegen de steeds wredere maatregelen van de nazi´s tegen de burgerbevolking. De bezetter reageerde woedend. Vanuit overvalwagens werd er door Duitse militairen geschoten op de stakers. Een jonge slagersknecht moest het met zijn leven bekopen.
Toen de dijken van de Zuiderzee in januari 1916 na dagenlang stormweer op verschillende plaatsen doorbraken, overstroomde het water snel het laaggelegen Waterland, het oostelijke gedeelte van de Zaanstreek en de Anna Paulownapolder. De inwoners moesten in allerijl het vege lijf zien te redden.