2 min

We stelden hem alvast wat vragen over dit bijzondere aspect uit de Waterlandse geschiedenis.

Waarom was Waterland zo belangrijk qua melkproductie?

“Eeuwenlang was Waterland de grootste melkleverancier van melk voor de stad Amsterdam. De dorpen in Zuidoost Waterland (o.a. Ransdorp, Holysloot, Zunderdorp) liggen betrekkelijk dicht bij de stad, dus van alle melkveehouderijen in de regio, lagen zij het gunstigst om consumptiemelk te vervoeren. Die moest immers vers zijn. Boeren in de Beemster en richting Alkmaar moesten wel kaas maken, want die konden nooit zo lang hun melk vers houden.”

Anton Wegman op de replica van een Waterlandse melkschuit. Foto: Selma Landman.

Betekent dit dat Amsterdammers voor hun melk afhankelijk waren van deze Waterlandse melkboeren?

“Voor een groot deel wel. Tijdens de watersnood van 1916, die een groot gedeelte van Noord en Waterland trof, werd dat helemaal duidelijk. Er moest ‘noodmelk’ komen, uit Friesland. Dat werd een hele operatie. Overigens dronk men voor 1900 nauwelijks melk, maar maakte er vooral pap van, of gebruikte het op allerlei manieren als ingrediënt in de keuken, zoals in sauzen en in pannenkoekenbeslag.”

En waarom moesten de Waterlandse boeren hun melk met een schip vervoeren?

“Sinds het begin van de 20^e eeuw varen er pontjes over het IJ, maar daarvoor was het IJ alleen nog met schepen te bevaren. Het IJ was ook nog veel breder en woester dan nu (dat is pas veranderd sinds de komst van het Noordzeekanaal en de Oranjesluis, red.). De melkboeren moesten dus een kort, maar gevaarlijk stukje Nederland bevaren. Tijdens het onderzoek voor mijn boek ben ik verschillende verslagen tegen gekomen van ongelukken met melkschuiten op het IJ, waarbij soms meerdere opvarenden zijn verdronken. Voor deze specifieke route is een apart schip ontstaan, de melkschuit, die qua vorm en tuigage specifiek is toegespitst op én zeewaardigheid én op de mogelijkheid om in de smalle en ondiepe vaarten van Waterland te kunnen varen. De Waterlandse melkschuit is in meer dan 300 jaar vrijwel niet veranderd”

Replica van de Waterlandse melkschuit onder zeil op het Markermeer. Foto: Petra Noom.

Waarom vind je het belangrijk om de historie van de Waterlandse melkschuit levend te houden?

Alle moeite die onze voorouders moesten doen om voor het dagelijks brood te zorgen vind ik indrukwekkend. Om voor een ultieme herbeleving van deze lokale geschiedenis te zorgen, hebben we in Waterland een stichting opgericht met als doel om een replica te bouwen van zo’n Waterlandse melkschuit.”

Anton Wegman

Anton Wegman is maritiem historicus en werkzaam bij het Scheepvaartmuseum. Hij is bestuurslid van de Stichting De Waterlandse Melkschuit en schreef het boek De Waterlandse Melkschuit, varende boeren tussen Waterland en Amsterdam 1600-1900.

Voor de lezing van komende woensdag is nog een aantal kaarten beschikbaar. Deze zijn te bestellen via Boekhandel Van Der Plas in Amsterdam-Noord.

Publicatiedatum: 29/05/2018