Rembrandthuis koopt werken Natasja Kensmil en Milan Gies

De vier kunstwerken van hedendaagse kunstenaars Natasja Kensmil en Milan Gies zijn momenteel te zien in de tentoonstelling RAUW, waarin een realistische kijk op het menselijk lichaam centraal staat. Met de aankopen voegt Museum Het Rembrandthuis nieuwe perspectieven toe aan de vaste collectie.

4 min

Epco Runia, hoofd Collectie & Educatie Museum Het Rembrandthuis: ‘Wat wij bijzonder vinden aan deze aanwinsten is dat ze je met een nieuwe blik naar Rembrandt laten kijken. Natasja Kensmil neemt de rijke vrouwen die we zo goed kennen van zeventiende-eeuwse portretten als onderwerp, maar toont een kant van hen die bij Rembrandt onzichtbaar blijft. De ontroerende foto’s die Milan Gies maakte van dakloze mannen, maken je bewust van de fysieke sporen die het leven op straat achterlaten. Zo wordt het leven van de ‘straatfiguren’ op Rembrandts etsen ook beter invoelbaar. Met hun hedendaagse blik werpen Kensmil en Gies nieuw licht op Rembrandt en zijn tijd; niet door directe navolging, maar doordat ze zich bezighouden met vergelijkbare thema’s. Daar is het ons om te doen in Museum Het Rembrandthuis.’

Milan Gies, Composition (01), 2021. Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam.

Schaduwzijde van de zeventiende eeuw

Het schilderij Clara Abba is onderdeel van Natasja Kensmils (1973) serie Monument der regentessen. Ze doorbreekt hier het gepolijste imago van regentessen uit de zeventiende eeuw. Enerzijds is Kensmil gefascineerd door deze vrouwen die aanzien hadden in de door mannen gedomineerde maatschappij en zich bezighielden met liefdadigheid. Anderzijds wijst de kunstenaars ons op de schaduwzijde. Regentessen lieten zich portretteren met een extra witte huid en stimuleerden hiermee witheid als schoonheidsideaal. Ook vraagt Kensmil zich af: ‘In hoeverre waren deze vrouwen zich ervan bewust dat het kapitaal dat ze voor hun barmhartigheid gebruikten deels afkomstig was uit overzeese koloniën?’ De titel van het schilderij, Clara Abba, is een verwijzing naar de regentes die verbonden was aan het leprozenhuis in de Jodenbreestraat. Het schilderij zelf is een archetype, opgebouwd uit elementen van verschillende regentessenportretten uit de zeventiende eeuw.

Natasja Kensmil: ‘Schilderen is voor mij een manier om met een kritische blik terug te kijken op de geschiedenis en wat we verkiezen om te documenteren. Ik ben geïnteresseerd in machtsverhoudingen en hoe dit zich vertaalt in beeldvorming. Regentessenportretten vormen de basis voor dit schilderij, dat ik vervolgens heb vervormd, verfraaid, verminkt en vernietigd, tot ik uitkwam op een archetype van de gelaagdheid van de menselijke natuur.’

Natasja Kensmil, Clara Abba, 2021. Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam.

Wie mag gezien worden?

Alle mannen in de fotoserie Composition (2021) van Milan Gies (1977) kunnen om uiteenlopende redenen niet goed meekomen in onze prestatiemaatschappij. Ze zijn thuisloos geworden, in sommige gevallen ook verslaafd of ziek. Gies is met name gefascineerd door ‘het verhalende lichaam’. Het gaat hem om de sporen die traumatische ervaringen, pijn en mentale problemen achterlaten. Centraal staat de vraag: ‘Kun je innerlijke strijd en fysieke pijn herkennen in een blik of de manier waarop iemand beweegt?’ Gies fotografeert deze mannen, die grotendeels onzichtbaar zijn in onze samenleving, al jaren. Hierin kunnen we hem beschouwen als geestverwant van Rembrandt, die ook oog had voor zwervers, bedelaars en mensen met een fysieke beperking, die hij zag in de buurt rondom de Jodenbreestraat. In zijn etsen verbeeldde Rembrandt deze “straatfiguren” met evenveel aandacht en kwaliteit als bijvoorbeeld rijke kooplui, predikanten en zijn eigen geliefden. De serie Composition van Milan Gies is speciaal voor de tentoonstelling RAUW in Museum Het Rembrandthuis gemaakt met steun van het AFK. Drie werken uit deze serie behoren nu tot de collectie van het museum.

Milan Gies: ‘Ik zie de thuisloze mannen waarmee ik werk herhaaldelijk, zodat ik ze echt kan leren kennen. Zodoende krijg ik een completer en dus complexer beeld van hen als individuen. Ik heb een grote fascinatie voor het menselijk lijf en motoriek; daar zit de verhalende waarde van iemands leven. In mijn werk ben ik met name geïnteresseerd in kwetsbare personen; er is mijns inziens al genoeg ruimte en aandacht voor “de overwinnaar”. Maar het werk gaat verder dan het persoonlijke; het raakt aan universele thema’s als trauma en pijn, vallen en opstaan, beleven en overleven.’

Milan Gies, Composition (06), 2021. Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam.

Een realistische kijk op het menselijk lichaam

De kunstwerken van Natasja Kensmil en Milan Gies zijn tot en met 22 mei 2022 te zien in de tentoonstelling RAUW, waarin een realistische kijk op het menselijk lichaam centraal staat. Het menselijk lichaam verbeelden zoals het is – dat is niet zo vanzelfsprekend. We idealiseren al eeuwen ons eigen en andermans voorkomen. Nu doen we dat met Photoshop, plastische chirurgie en filters op sociale media. In de zeventiende eeuw deden ze dat in kunstwerken. Maar Rembrandt niet. Hij keek met een open en nieuwsgierige blik naar anderen ー en naar zichzelf ー en gaf mensen vaak heel realistisch weer. In de groepstentoonstelling RAUW vormen Rembrandts etsen de inleiding voor het werk van dertien hedendaagse kunstenaars: Melanie Bonajo, Marlene Dumas, Alix Marie, Buhlebezwe Siwani, Alex Farrar, Rineke Dijkstra, Paul Kooiker, Shannon Finnegan, Milan Gies, Jeroen Schokkin, Verena Blok, Aline Thomassen en Natasja Kensmil. Alle kunstenaars bieden een ongefilterde blik op het lichaam, zijn natuurlijke functies en de manieren waarop we onszelf presenteren aan de buitenwereld. Een welkom en ontnuchterend alternatief voor het heersende ideaalbeeld. De kunstwerken zijn soms kwetsbaar, soms krachtig, soms confronterend, maar altijd rauw.