2 min

Willem de Famars Testas

In 1858 maakte de jonge, dan nog onbekende kunstenaar Willem de Famars Testas (1834-1896) een lange, levensbepalende reis naar Egypte. De geuren, kleuren, geluiden, moskeeën, de armoede, het klimaat – alles was anders, zo blijkt ook uit het dagboek dat hij bijhield en de brieven die hij verstuurde: ‘Die drukte en bedrijvigheid die hier heerscht, is zeer curieus: overal ontmoet men kamelen, ezels en paarden, beladen met allerlei dingen, voorts zwermen van ezels, die men overal vindt met hunne jongens.’ Het decor van deze nieuwe wereld inspireerde hem tot het maken van schilderijen, aquarellen, schetsen en tekeningen.

De voorstellingen van verre landen waren een geliefd onderdeel van de Europese kunst in de negentiende eeuw, maar ze laten ook een bepaald stereotype beeld zien. Hoe actueel is de blik van Testas op Egypte en hoe denken wij nu over zijn beschrijvingen? Om deze vragen te beantwoorden werkte het oudste museum van Nederland samen met de Egyptisch-Nederlandse acteur en theatermaker Sabri Saad El-Hamus en prijswinnend podcastmaker Tjitske Mussche.

Willem de Famars Testas, ‘Saïs, Egyptische palfrenier of voorloper’, 1869.

Reis naar Egypte 2024

In de voetsporen van Testas reisden zij in februari 2024 samen met conservator Terry van Druten – al vijftien jaar lang groot fan van zijn werk – naar Egypte. Ze bezochten plekken waar hij tekende en bekeken hoe die veranderd zijn. Ze spraken met Egyptenaren en met elkaar over het Egypte van toen en nu. Mussche verwerkt de belevenissen tot een podwalk waarin meerdere perspectieven centraal staan. Niet alleen Testas’ blik op Egypte, maar bijvoorbeeld ook die van El-Hamus op het vreemde Nederland waar hij op zijn 21ste ‘als geluksbrenger’ terechtkwam. Sabri Saad El-Hamus: ‘Toen ik het reisdagboek las, was ik verbaasd over zijn blik op Egyptenaren. Soms toont hij zich totaal wereldvreemd, of ronduit racistisch. Maar hij zegt ook dingen over Egypte die waar zijn, ook nu nog. Ik herkende ook wel iets in hem: dat gevoel van vervreemding en heimwee als jongeling in een compleet andere wereld, had ik ook toen ik naar Nederland kwam.’

Terry van Druten en Sabri Saad El-Hamus bij een grafkamer in Luxor, februari 2024. Fotografie: Tjitske Mussche.

De tentoonstelling ‘Yalla Yalla! Zie je in Egypte’ is van 19 oktober t/m 2 februari 2025 te zien in Teylers Museum. Kijk voor meer informatie op de website van Teylers Museum.

Bron: Teylers Museum