2 min

Wie waren de Erfgooiers?

De Erfgooiers zijn de boeren die van oudsher de gebruiksrechten hebben op de Gooise gronden. Toen het Gooi in 1280 werd verpacht aan de Hollandse graaf Floris V (1254-1296), gingen ze zich organiseren om op te komen voor hun rechten. Door zich te verenigen konden ze hun recht op de gemeenschappelijke gronden veiligstellen. De Gooiers lieten hun rechten in 1404 vastleggen in een ‘schaarbrief’, waar alleen mannelijke Gooiers (‘man uit man in het Gooi geboren’) rechten aan konden ontlenen. Vanaf dit moment kunnen we voor het eerst spreken van de Erfgooiers.

Slechts één man uit elke Gooise familie kreeg het zogenaamde ‘schaarrecht’ om zijn vee op de meent te laten grazen. Zo werd voorkomen dat de Gooise gronden uitgeput raakten. Zo ontstonden uiteindelijk twee soorten Erfgooiers: de scharenden en de niet-scharenden. Erfgooiers zonder schaarrecht hadden geen vee, maar mochten gebruik maken van andere bouwstoffen uit de Gooise natuur (o.a. turf, zand en leem) voor eigen gebruik. De meesten waren simpelweg boer.

In de twintigste eeuw liep het aantal scharende Erfgooiers echter sterk terug. In 1932 werden de eerste stukken heide en bos verkocht aan het nieuw opgerichte Goois Natuur Reservaat. Na de Tweede Wereldoorlog bleek opheffing onvermijdelijk. In 1971 viel het besluit: de Erfgooiersorganisatie Stad en Lande zou in 1979 definitief opgeheven worden. De opheffingsbijeenkomst vond plaats in de Grote Kerk Naarden.

Dick Melck, schilderij naar foto van de Erfgooiers op de jaarvergadering in de Grote Kerk te Naarden, 1944. Via Week van de Erfgooier.

Week van de Erfgooier

Elk jaar organiseert de Stichting Stad en Lande, die voortkomt uit de oude Erfgooiersorganisatie, in de tweede week van oktober de Week van de Erfgooier. Tijdens deze week besteden diverse organisaties in het Gooi aandacht aan de Erfgooiers. In een variëteit aan activiteiten en evenementen komt de geschiedenis naar voren van de voormalige Gooise boeren die lange tijd gebruiksrechten genoten op de gemeenschappelijke gronden in het Gooi.

De uitreiking van de Emil Ludenpenning vindt plaats op vrijdag 18 oktober in de raadzaal van het ‘Huis van de Stad’ (het oude Stadhuis) aan de Marktstraat 22 in Naarden. Vanaf 19.30 uur worden de genodigden welkom geheten met een kopje thee/koffie. Gaarne aanmelden via secretaris@erfgooiers.com.

Kijk voor het volledige programma van de Week van de Erfgooier op de website van Stichting Stad en Lande.

Bron: Stad en Lande van Gooiland