3 min

Voor deze tentoonstelling doken Breure en Van Hulzen in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en de rol die het monumentale grachtenpand daarin speelde. Ook putten zij uit de collectie van het Amsterdam Museum. Met Solotentoonstelling Sander Breure en Witte van Hulzen: ‘’Friede auf Erden’’: kunst en oorlog in Huis Willet-Holthuysen, te zien vanaf vrijdag 18 april 2025, brengen Breure en Van Hulzen een verborgen verleden tot leven middels een nieuwe video- en geluidsinstallatie, gecombineerd met een presentatie van foto’s, tekeningen en schilderijen. De tentoonstelling onthult hoe het huis, dat vooral bekend staat als historisch grachtenpand, ook een rol speelde in de Tweede Wereldoorlog.

Sander Breure en Witte van Hulzen: ‘’Reageren op het oorlogsverleden is zowel emotioneel als artistiek gezien geen eenvoudige opgave. Het is in de eerste plaats ingewikkeld omdat het materie betreft die gedurende de laatste 80 jaar tot de kern van de Nederlandse identiteit is gaan behoren. Tegelijkertijd staat die identiteit onder spanning omdat Nederland in diezelfde periode een multiculturele samenleving is geworden, waarbij mensen van verschillende achtergronden met een andere blik naar dezelfde geschiedenis kijken. Hoe geef je als kunstenaar ruimte aan die meerstemmigheid, zonder in cultureel relativisme te vervallen? Wij waarderen de ruimte die het Amsterdam Museum ons biedt om dit in Huis Willet-Holthuysen te onderzoeken.”

Sander Breure en Witte van Hulzen in Huis Willet-Holthuysen. Foto: Amsterdam Museum, Francoise Bolechowski.

Huis Willet-Holthuysen plek van verzet

Huis Willet-Holthuysen staat bekend als het imposante dubbele herenhuis van het vermogende verzamelaarsechtpaar Abraham Willet (1825-1888) en Louise Willet-Holthuysen (1824-1895). Een museum met prachtige interieurs en bijzondere collecties. Minder bekend is dat het huis ten tijde van de Tweede Wereldoorlog fungeerde als een vitaal knooppunt in het verzetsnetwerk: het pand bood een schuilplaats en ontmoetingsplek voor illegale verzetsactiviteiten. Het museum was gesloten tijdens de Tweede Wereldoorlog maar bleef toegankelijk voor de studenten van het Kunsthistorisch Instituut en de medewerkers van het Instituut voor Sociaal Onderzoek. Onder deze dekmantel vonden verschillende verzetsactiviteiten plaats. Zo vonden onderduikers hier een plek, vergaderde de Raad van Verzet in het pand en werden er persoonsbewijzen en bonkaarten vervalst.

Cas Oorthuys, Vervalsen identiteitspapieren in de Zijkamer van Willet-Holthuysen, 1945. Collectie Nederlands Fotomuseum.

‘’Friede auf Erden’’

De tentoonstelling van Sander Breure (1985, Leiderdorp) en Witte van Hulzen (1984, Bolsward) vertrekt vanuit het idee dat ‘een geschiedenis vertellen onvermijdelijk betekent dat je die geschiedenis verandert’. Breure en Van Hulzen maken een multi-channel video- en geluidsinstallatie die de veranderlijkheid en meerstemmigheid van geschiedenis blootlegt. Door de gangen en kamers van het huismuseum ontvouwt zich een gelaagd verhaal vol herinneringen en perspectieven.

Centraal in de video- en geluidsinstallatie staat Weihnachtslegende 1943, een poppentheaterstuk geschreven door de Duits-Joodse vluchtelinge Grete Weil (1906-1999), onderdeel van de collectie van het Amsterdam Museum. Weil wordt gezien als een van de grootste Duitse naoorlogse schrijvers en als een belangrijke getuige van het Joodse leven tijdens de emigratie en deportatie van Joden uit Nederland.

Weihnachtslegende 1943, een Brechtiaans kerstverhaal over een zwangere vrouw die uit de Hollandsche Schouwburg ontsnapt, werd tijdens de oorlog gespeeld door én voor onderduikers. In Breure en Van Hulzens interpretatie spelen kinderen de scènes, terwijl de stemmen van oudere generaties de vertelling doen. Een indringende ervaring die laat zien hoe geschiedenis nooit vaststaat, maar steeds opnieuw wordt verteld en gevormd.

Chris Beekman, Verboden demonstratie, 1934, Collectie Amsterdam Museum.

Foto’s, schilderijen en tekeningen

Naast een video- en geluidsinstallatie is in de tentoonstelling een diapresentatie met werk van de invloedrijke fotograaf Cas Oorthuys (1908-1975) te zien, met als onderwerp de verzetswerkzaamheden in Huis Willet Holthuysen. Ook worden schilderijen getoond uit de collectie van het Amsterdam Museum die zijn gemaakt tijdens of vlak voor de Tweede Wereldoorlog door Chris Beekman (1887-1964). Beekman was net als Oorthuys onderdeel van het communistische verzet. Tot slot is een selectie tekeningen van Aat Breur-Hibma (1913-2002) te zien. Zij portretteerde onder andere medegevangenen in vrouwenkamp Ravensbrück.

Bron: Amsterdam Museum